“ΣΜΥΡΙΓΛΙ ΝΑ ΕΝΕ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΤΩΝ ΚΟΠΙΑΣΤΑΔΩ”
Ο Ν. ΛΕΒΟΓΙΑΝΝΗΣ, ΕΡΕΥΝΑ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΦΗΓΕΙΤΑΙ ΣΥΝΑΡΠΑΣΤΙΚΑ
Ο τίτλος, του άρθρου βρίσκεται στο βιβλίο του Νίκου Λεβογιάννη “Νεώτερη Ιστορία της Νάξου 1800-2000 Τόμος Β”. Μπορεί και να είναι το πρώτο προ-μαρξιστικό σοσιαλιστικό σύνθημα στην Ελλάδα. Στις 31 Μαΐου 1719, συμφωνήθηκε από τους κατοίκους των σμυριδοχωριών της Νάξου, που διεκδικούσαν το προϊόν του κόπου τους, να μην πηγαίνει στους φεουδάρχες, όπως οι ίδιοι “κληρονομικώ δικαιώματι” διεκδικούσαν, αλλά σε εκείνους, που τσάκιζαν τα κορμιά τους για να εξορύξουν το σκληρό, αλλά πολύτιμο τότε, ορυκτό.
Αλλά, το θέμα δεν είναι μόνο το σμυρίγλι (ή σμύριδας ή “πέτρης Ναξίας”). Πρόκειται για ένα μνημειώδες έργο που συνέγραψε ο φιλόλογος, πρώην Βουλευτής και πρώην Υφυπουργός Παιδείας Νίκος Λεβογιάννης. Αποδεικνύοντας με τον πιο εμφατικό τρόπο, ότι στην πολιτική μπήκε και παρέμεινε αυτόφωτος, ενώ όταν αποχώρησε δεν ήταν ένας ακόμα άεργος “πρώην”. Ήταν ένας συγκροτημένος επιστήμονας. Με δουλειά μυρμηγκιού, η οποία θυμίζει τους παλιούς λαμπρούς λόγιους που αναζητούσαν άγνωστες λεπτομέρειες, αδιάψευστα τεκμήρια και όλες τις δυνατές πηγές. Ιδίως, όταν πρόκειται για τη νεώτερη Ιστορία, όπου ο αχός από τις μνήμες είναι ακόμα -έστω κι αδιόρατα- αντιληπτός και η θεώρηση της κινδυνεύει να χρωματιστεί με ένα αταίριαστο υποκειμενισμό, ο Λεβογιάννης, αποδεικνύει πόσο σπουδαίος ιστορικός, είναι.
Ψύχραιμος, με την αναγκαία αποστασιοποίηση, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις (όπως αυτή του πολιτικού του μέντορα Νικηφόρου Μανδηλαρά, που δολοφόνησε άγρια η Χούντα) να αφήνει τη θλίψη και το θαυμασμό του για τον μεγάλο αυτό αγωνιστή, να εισχωρήσουν υποδόρια στο κείμενο. Χωρίς να αλλοιώσουν την αλήθεια. Γιατί ο Ιστορικός οφείλει να είναι ψύχραιμος. Η Ιστορία όμως, δεν είναι ουδέτερη. Γράφεται με θύτες και θύματα. Ήρωες και προδότες. Πολιτικούς με ορίζοντα το μέλλον και πολιτικάντηδες με ζητούμενο την ψήφο.
Μεγάλο προσόν του Νίκου Λεβογιάννη όμως, είναι και η ρέουσα αφήγησή του. Χωρίς να παρεκκλίνει στο ελάχιστο από την πιστότητα στη λεπτομέρεια και την αυθεντικότητα των πηγών, δημιουργεί ένα λογοτέχνημα υψηλών προδιαγραφών. Γλαφυρό, με δραματουργικό πυρήνα, κλιμάκωση, διαβάζεται σαν ένα αληθινό μυθιστόρημα αξιώσεων. Η Νάξος, είναι πολύ τυχερή. Το πολύτομο έργο, του Νίκου Λεβογιάννη θα πρέπει να κοσμεί κάθε βιβλιοθήκη. Αλλά και οι Κυκλάδες, είναι τυχερές, γιατί όλα τα νησιά, έχουν το ιστορικό μερίδιό τους σε αυτή τη μνημειώδη δουλειά. Με αναφορές, σχετικά άγνωστες, αρχειακό υλικό πολύτιμο και ένα εξαιρετικό χρονολόγιο. Αληθινό απόκτημα!.
