Dive in Action-Οι φύλακες των βυθών

  “Η Dive In Action σε περίληψη!

2011: Πιστοποιημένοι δύτες από το εξωτερικό, μας μιλούν ξεκάθαρα μετά τις καταδύσεις αναψυχής τους μαζί μας στη Σαντορίνη, για ρυπασμένους βυθούς!
Μας αναφέρουν ότι, “ναι μεν το υποθαλάσσιο ανάγλυφο της Καλντέρας είναι τοπίο που κόβει την ανάσα, αλλά παρεμπιπτόντως παρατήρησαν πολλά απορρίμματα”.
Η περίεργη αυτή εκτίμηση για εμάς, αρχικά δεν είχε ερμηνεία κι έτσι αρχίσαμε να προσπαθούμε να εκτιμήσουμε το ζήτημα.
Εκείνη την εποχή μας ζητούσε σχεδόν κάθε χρόνο το Λιμεναρχείο Θήρας να διοργανώσουμε τουλάχιστον ένα υποθαλάσσιο εθελοντικό καθαρισμό, για την HELMEPA, στο πλαίσιο της καλής πρακτικής και ένδειξης ενδιαφέροντος, από τους ανθρώπους που βρίσκονται για 6 τουλάχιστον μήνες στους βυθούς της θάλασσας.
Έτσι το 2012 μετά την πρόσκληση του Λιμεναρχείου, διοργανώθηκε ένας μαζικός υποθαλάσσιος καθαρισμός στον Ταξιάρχη με εξαιρετικό αποτέλεσμα και πολύ μεγάλη συμμετοχή. Ανελκύστηκαν μπαταρίες, λάστιχα, τουαλέτες φινιστρίνια, εργαλεία, κονσέρβες, πλαστικά μπουκάλια, κυρίως αντικείμενα που σχετίζονται με επισκευές και ανακατασκευές σκαφών.
Στις 02/11/2014 και χωρίς πρόσκληση του Λιμεναρχείου και της ιδέας που έριξε στο τραπέζι ο αείμνηστος Κώστας Σαρμάς (Aegean Divers) που από πέρσι δεν είναι κοντά μας, συζητήσαμε με όλα τα καταδυτικά κέντρα του νησιού (Aegean Divers, Santorini DC, Mediterranean DC, Volcano DC, Navys DC), να οργανώσουμε με δική μας πρωτοβουλία έναν μαζικό υποθαλάσσιο καθαρισμό στο Αμμούδι της Οίας, μεγαλύτερο από τον προηγούμενο.
Η δράση ολοκληρώθηκε με επιτυχία και υπάρχει και το σχετικό video εδώ: https://youtu.be/vQN7HPky_C0?si=qcDRqQ3-ikZsztfc

Σημείωσεις: Εκείνη την εποχή δεν είχαμε καμία πληροφορία για την έκταση της θαλάσσιας ρύπανσης και κάθε δράση για εμάς ήταν απλά μια δεξιότητα στην κατάδυση, ένα ακόμα κατακτημένο στο βυθό, μια διαφορετική εμπειρία.
Δεν υπήρχε ιδέα συσχετισμού με τη δραματική πραγματικότητα των θαλάσσιων βυθών και οικοσυστημάτων.
Ωστόσο το 2014 είχαμε προχωρήσει στην δημιουργία του Συλλόγου της “Θηραϊκής Θάλασσας” με μια ομάδα επιστημόνων (Βαγγέλης Παράβας, βιολόγος, Παρασκευή Νομικού, Ωκεανογράφος, Μαρία Σαλωμίδη ΕΛΚΕΘΕ, Μαίρη Ζώτου, Θαλάσσιες Επιστήμες, Απόστολος Στυλιανόπουλος εκπαιδευτής καταδύσεων κι εγω Δημήτρης Καμπανός) για την δημιουργία μιας θαλάσσιας προστατευόμενης περιοχής στη Σαντορίνη. Αυτή η δραστηριότητα ήρθε να εδραιώσει και να οριοθετήσει στη δική μου σκέψη το μέλλον.

– Αυτή ήταν η αρχή!

2014 – 2019: Στα χρόνια που μεσολάβησαν από το 2014 μέχρι το 2019, που το Όνειρο για την Dive In Action έγινε πραγματικότητα, υλοποιήθηκαν κάποιοι αποσπασματικοί υποθαλάσσιοι καθαρισμοί στην Καλντέρα της Σαντορίνης, με σημαντικά ωστόσο αποτελέσματα.
Κυρίως έγιναν καθαρισμοί στις Αποθήκες του Ακρωτηρίου, δεδομένης της αδυναμίας μεταφοράς των ανελκυσθέντων απορριμμάτων από το Ηφαίστειο, καθώς μόνο η Ένωση Λεμβούχων του κ. Γεράσιμου Κανακάρη μας μετέφερε τα σκουπίδια από εκεί στον Αθηνιό. Έτσι οι δράσεις περιορίζονταν μόνο σε σημεία, όπως το Ακρωτήρι, ο βράχος της Περίσσας ή το Καμάρι, που με ένα τηλεφώνημα συνήθως, στον “αιώνιο’ αντιδήμαρχο Καθαριότητας κ. Σπύρο Δρόσο μπορούσαμε να τα πάμε προς διαχείριση τα απορρίμματα. Ενίοτε και οι υπόλοιποι υπεύθυνοι καθαριότητας στήριζαν το έργο όπως επίσης και η ΓΕΩΘΗΡΑ ΜΑΕ από την δημιουργία της. Αλλά δεν ήταν αρκετό αυτό.

2019: Η ιδέα πήρε σάρκα και οστά το 2019, με την απόφαση μου να τερματίσω την υπαλληλική μου σχέση, ως εκπαιδευτής κατάδυσης με τα τοπικά Καταδυτικά Κέντρα και να ιδιωτεύσω είτε με ατομικές ενέργειες, καταθέτοντας τη μεγάλη εμπειρία μου στο θαλάσσιο περιβάλλον.
Με εργαλεία: την εκπαίδευση με περιβαλλοντικό πρόσημο, την οργάνωση καταδύσεων αναψυχής, αποκλειστικά για τη θαλάσσια περιβαλλοντική διατήρηση και παρέχοντας την τεχνογνωσία μου στο υποθαλάσσιο περιβάλλον στο επιστημονικό υπόβαθρο του Citizen Science, δημιουργήθηκε η ΑΜΚΕ Προστασίας Υποθαλάσσιων Σχηματισμών Ηφαιστείου Σαντορίνης σύντομος τίτλος Dive In Action.
Από το πρώτο κιόλας διάστημα – Φεβρουάριος 2019 – μας ζητήθηκε να υλοποιήσουμε δυο δράσεις στη Σίκινο και τη Φολέγανδρο, σε στήριξη της Περιβαλλοντικής Οργάνωσης iSea από τη Θεσσαλονίκη, συμμετέχοντας στο πρόγραμμα Sea Change Greek Islands του Κοινωφελούς Ιδρύματος ΑΚ Λασκαρίδη.
Άλλες δραστηριότητες το 2019 ήταν η επικοινωνία της ιδέας στην ελαχιστοποίηση χρήσης των πλαστικών μιας χρήσης με την προώθηση του επαναχρησιμοποιούμενου ποτηριού του Sea Change Greek Islands. To Infokiosk της Οργάνωσης ταξίδεψε σε όλο το νησί σε σημεία συγκέντρωσης κόσμου ενημερώνοντας περισσότερους από 150 συμπολίτες μας για τη θαλάσσια ρύπανση και τις συνέπειες της.
Συμμετείχε στην καμπανιά της iSea “Φάτο πριν τα φάει” για την ενημέρωση κατανάλωσης των βρώσιμων ξενικών ειδών και με ενέργειες στη συλλογή των πρώτων δειγμάτων λεοντόψαρων και λαγοκέφαλων προς εργαστηριακή μελέτη.
Και ακόμα συνεισέφερε με παρατηρήσεις και καταγραφές στις μελέτες για την εξαφάνιση του ενδημικού είδους της Pinna nobilis.

Το νερό μπήκε στο αυλάκι!

Το Ίδρυμα μας ζήτησε με δωρεά στα έξοδα μετακίνησης, διατροφής και διαμονής, ως Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση, να υλοποιήσουμε δράσεις στη Σέριφο, Κίμωλο, Ανάφη αλλά και τη Σαντορίνη, σε μια μεγάλη μαζική δράση που θα συνέδραμε στην αποκομιδή των απορριμμάτων ο πρωτοεμφανιζόμενος “Τυφώνας”*…

* (Το «Typhoon Project» ξεκίνησε το 2019 με στόχο τον καθαρισμό του συνόλου της ελληνικής ακτογραμμής και την απόδοση των ακτών, καθαρών πια, σε κατοίκους και επισκέπτες της χώρας. Μοχλός του προγράμματος είναι το «Typhoon», ένα σύγχρονο νορβηγικής κατασκευής πλοίο 72 μέτρων που πλέει όλο τον χρόνο απορυπαίνοντας και μεταφέροντας τα απορρίμματα που συλλέγονται σε δομές ανακύκλωσης ή ορθής απόρριψης. Το «Typhoon» διαθέτει 5 ταχύπλοα για τον καθαρισμό δυσπρόσιτων ακτών και κάδους απορριμμάτων μεγάλης χωρητικότητας, κατάλληλους για τη διαλογή των ειδών που συλλέγονται στις δράσεις. Η ομάδα του, αποτελούμενη από στελέχη του Ιδρύματος και μόνιμο προσωπικό του σκάφους, συνεργάζεται με ακαδημαϊκά ιδρύματα για την υποστήριξη της έρευνας και την κατανόηση του προβλήματος της θαλάσσιας ρύπανσης στη Μεσόγειο).

TYPHOON PROJECT

Τα πρώτα 1300 κιλά απορριμμάτων, που απομακρύνθηκαν από τους βυθούς των νησιών μας, με επίσημη και αναλυτική καταγραφή η οποία έφτανε για μελέτη, στο τμήμα του Εργαστηρίου Θαλάσσιας Γεωλογίας & Φυσικής Ωκεανογραφίας του Πανεπιστήμιου Πατρών, ήταν γεγονός. Ένα γεγονός που άνοιγε το δρόμο στη συνδρομή στην επιστημονική μελέτη, με συγκεκριμένες παρατηρήσεις και καταγραφές της θαλάσσιας χλωρίδας και πανίδας.
Η Dive In Action συνέδραμε με πολλές πληροφορίες στα προγράμματα για τα θαλάσσια ξενικά είδη στο πρόγραμμα “ALAS” του Πανεπιστήμιου Αιγαίου και της iSea “pick the ALien”, αλλά και στο ευρωπαϊκό ” Μass Μortality Εvents”, πρόγραμμα καταγραφής μαζικής θνησιμότητας ειδών.
Παράλληλα η Dive In Action ξεκινά 2 δικά της προγράμματα το EnviNet και Insight Sea. Ένα για τη δημιουργία δικτύου συνεργατών στις Κυκλάδες για να μείωση την απόσταση μεταξύ των νησιών και το άλλο για την μεθοδολογία και οργάνωση υποθαλάσσιων δράσεων με ταυτόχρονη παρατήρηση των βυθών.

2020: To 2020 ήταν η δεύτερη χρονιά συνεργασίας με το ελπιδοφόρο πρόγραμμα Sea Change Greek Islands του Κοινωφελούς Ιδρύματος Α.Κ. Λασκαρίδη, της Περιβαλλοντικής Οργάνωσης Dive In Action.
Ολοκληρώθηκαν 22 υποβρύχιοι καθαρισμοί σε 11 νησιά των Κυκλάδων: Σέριφος, Κίμωλος, Σίκινος, Φολέγανδρος, Ανάφη, Σχοινούσα, Δονούσα, Ηρακλειά, Κουφονήσια, Αμοργός και Σαντορίνη, ως έδρα της οργάνωσης.
Υλοποιήθηκαν 2 καθαρισμοί σε κάθε νησί κι όπου υπήρχαν μεγαλύτερες απαιτήσεις έγιναν κι επιπλέον δράσεις με επαναληπτικές καταδύσεις. Οι δράσεις πραγματοποιήθηκαν σε 20 διαφορετικούς βυθούς, εκ των οποίων οι 8 έχουν καθαριστεί 2 τουλάχιστον φορές με αποτέλεσμα να ανασυρθούν 4.128 κιλά απορρίμματα.
Η Dive In Action ξεκινά τις ενημερώσεις του κοινού σε ανοικτές εκδηλώσεις αλλά και σε σχολεία του νησιού και γρήγορα γίνονται διαδικτυακές λόγω της Πανδημίας του Covid-19.
Συνεχίζει τα προγράμματα, EnviNet, με 4 εκπαιδεύσεις στην Ανάφη εν μεσω Covid και Insight Sea με δυο ξεχωριστές παρατηρήσεις στις Κυκλάδες των ειδών Rhopilema nomadica (πρώτη καταγραφή στις Κυκλάδες) και την αύξηση του πληθυσμού του μακράκανθου αχινού Diadema setosum.
Στα πρώτα δεδομένα των παρατηρήσεων της Dive In Action συμπεριλαμβάνεται και η σπάνια καταγραφή του διάφανου ασπόνδυλου – σιφωνοφόρου Apolemia uvaria

Πληροφορίες: https://atlantea.news/entyposiakes_katagrafes_sta_nera-tis_santorinis/

2021: To 2021 κι ενώ τα μέτρα του Covid συνεχίζονται, κάτω από αυστηρές απαγορεύσεις μετακινήσεων, συνεχίσθηκαν για 3η χρονιά οι δράσεις στο πρόγραμμα Sea Change Greek Islands και ξεκινά η συνεργασία σε νησιά εκτός Θήρας με το Plastic Free Greece – Ελλάδα Χωρίς Πλαστικά μιας χρήσης.
Ολοκληρώθηκαν 37 υποβρύχιοι καθαρισμοί σε 13 νησιά των Κυκλάδων: Σέριφος, Κίμωλος, Σίκινος, Φολέγανδρος, Ανάφη, Σχοινούσα, Δονούσα, Ηρακλειά, Κουφονήσια, Αμοργός και Σαντορίνη ως έδρα της οργάνωσης και προστέθηκαν η Θηρασιά και η Κέρκυρα για το Plastic Free Greece.
Τα συνολικά κιλά φθάνουν στα 7800 κιλά.
Η Dive in Action, σιωπηρά χωρίς δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων, δεν χάνει την μεγάλη ευκαιρία που έδινε ο εγκλεισμός και η μηδενική δραστηριότητα στις θάλασσες και μελετά τις πιθανές αλλαγές από αυτή την ανθρώπινη αποχή. Στο τέλος του καλοκαιριού ανακοινώνει ένα από τα στοιχεία της συμπεριφορικής παρατήρησης, τον τετραπλασιασμό του πλήθους του Diadema setosum και εφιστά την προσοχή των λουόμενων, διότι οι εμφανίσεις του στα ρηχά ήταν πολλές.
Ένα από τα δημοσιεύματα: https://www.news.gr/ellada/article/2678180/diadema-setosum-o-dilitiriodis-achinos-pou-metanastefse-stis-ellinikes-thalasses-dite-ta-vinteo.html
Η Dive In Action πετυχαίνει την προμήθεια με δικά της έξοδα του πρώτου υποβρύχιου ρομποτικού συστήματος ROUV για την εξυπηρέτηση αναγκών οπτικής καταγραφής σε μεγάλα βάθη και την βελτίωση στους χρόνους επιθεώρησης πριν τις δράσεις.

2022: Το 2022 συνεχίζεται η συμμετοχή στα προγράμματα Sea Change Greek Islands και Plastic Free Greece με 11 νησιά και προστίθεται ένα ακόμα πρόγραμμα της HENKEL Ελλάδας σε 3 νέα νησιά: Σίφνο, Μήλο και Κάλυμνο.
Ολοκληρώθηκαν συνολικά σε όλα τα προγράμματα 40 υποθαλάσσιοι καθαρισμοί και ανελκύστηκαν 11.300 κιλά απορρίμματα από τους βυθούς.
Το 2022 η Dive In Action υλοποίησε δράσεις σε τοπικό επίπεδο με ενημερώσεις στο Δημοτικό Σχολείο στις ταξεις Γ’ Δ’ Ε’ ΣΤ’ και Γυμνάσιο του Εμπορείου στις τάξεις Β’ και Γ’. Συμμετείχε με 2 δράσεις υποθαλάσσιου και παράκτιου καθαρισμού στην “Ημέρα της Γης” του ΔΑΠΠΟΣ, καθώς και δράσεις που η ίδια πρότεινε στον Οργανισμό.
Παρέλαβε το κουτί μεταφοράς τραυματισμένων χελωνών στο πρόγραμμα του CPF του Naxos Wild Life και της Αλκυόνης και άλλα.

2023: Συνεχίστηκε το πρόγραμμα Sea Change Greek Islands και για το Plastic Free Greece υλοποιήθηκαν δράσεις στην Αίγινα και τη Χίο. Τα δυο τελευταία νησιά έδωσαν εκτός του μεγάλου όγκου απορριμμάτων (3,3 τόνους) που ανελκύστηκαν, πολλές και χρήσιμες πληροφορίες για τα ξενικά είδη κυρίως στην παρατήρηση της ενδιαίτησης και αύξησης του πληθυσμού του είδους Synaptula reciprocans.
Το 2023 η Dive in Action πετυχαίνει την έγκριση υλοποίησης ενός καταστατικού της στόχου για το Ηφαίστειο της Σαντορίνης, με το πρόγραμμα “Ερινιά 2023: Ερινύα στο Δασός των Σπειρογράφων” στα Σημεία Στήριξης του Ιδρύματος Μποδοσάκη, όπου με αφορμή την καταγραφή σημαντικού αριθμού του είδους Sabella spallanzanii, του θαυμάσιου Σπειρογράφου, απλοποιημένα ενός μικρού σκουληκιού που εχει την εικόνα ενός λουλουδιού της θάλασσας, ανελκύει από το βυθό της Ερινιάς 8.900 κιλά απορρίμματα.
Η επιχειρησιακή παρατήρηση και παρακολούθηση του είδους Sabella spallanzanii από την πρώτη καταγραφή μέχρι την έναρξη υλοποίησης του 4μηνου προγράμματος, γινόταν με το ROUV της Οργάνωσης.

2024: Συνεχίζονται με αυξημένο αριθμό νησιών, τα προγράμματα Sea Change Greek Islands και Plastic Free Greece με επέκταση τους πέραν των Κυκλάδων και στα Δωδεκάνησα με προσθήκη των νησιών της Νισύρου, της Πάτμου, της Σύμης και της Ρόδου. Ο όγκος των απορριμμάτων από τις δράσεις του 2024 έφτασε τα 10.200 κιλά. Στα νησιά κάλυψης για το 2024 η Dive In Action πρόσθεσε ύστερα από πρόσκληση Δήμων και συνεργατών, με κάλυψη από δικούς της πόρους στις μετακινήσεις, δυο ακόμα προορισμούς την Κύθνο και τη Σίκινο.
Οι προσθήκες αυτές έδωσαν επιπλέον πληροφορία με τη μεθοδολογία συγκέντρωσης στοιχείων μέσω επιστήμης των πολιτών του Citizen science τα οποία αξιοποιήθηκαν από την Dive In Action κατάλληλα.
Το 2024 η Dive In Action προχώρησε στην πρόταση υλοποίησης ενός ελπιδοφόρου προγράμματος εγκατάστασης και λειτουργίας τεσσάρων υποθαλάσσιων σταθμών 24ωρης παρακολούθησης στο βυθό της Καλντέρας και την αγορά ενός πολυπαραμετρικού οργάνου επιτόπιων θαλάσσιων ποιοτικών μετρήσεων, με πρόγραμμα που εγκρίθηκε από το στρατηγικό σύμμαχο φορέων των Κυκλάδων, το Cyclades Preservation Fund.
Το πλάνο του προγράμματος CaldErata για τη Σαντορίνη είναι διετές και η Dive In Action εξετάζει τις δυνατότητες επέκτασης του σε γύρω νησιά, (Σίκινο, Κίμωλο ως επιλαχόντα), λόγω της μεγάλης ευελιξίας που έχει αποκτήσει τα τελευταία χρόνια.
Η επίβλεψη και αξιοποίηση των μετρήσεων και των τρίμηνων καταγραφών θα γίνει από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα nexus-monARC με συντονιστή το ΕΚΠΑ.
Πληροφορίες: https://hub.uoa.gr/nexus-monarc-horizon-europe/