ΤΟ ΦΑΝΑΡΙ ΤΗΣ ΝΙΟΣ
ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΟΥΣΣΑΙΟΥ
«Το φανάρι της Νιός»
”Ψηλοί ξωμάχοι, στους γκρεμούς τραβερσωμένα κάστρα” Οδ. Ελύτης .
Στους χάρτες μ αυτές τις συντεταγμένες 36.714429 25.259241 προσδιορίζεται η θέση του φάρου στο λιμάνι τής Ίου. Το φανάρι όπως οι ντόπιοι συνιθήζουμαι να λέμε.
Με αφορμή την 20/8/2016 παγκόσμια ημέρα Φάρων ήρθαν στο μυαλό μου αναμνήσεις από την αναστήλωση του Φάρου, όπου ως Δήμαρχος του νησιού έζησα. Το Φανάρι μας, παραδομένο στη φθορά του χρόνου, την εγκατάλειψη, τις λεηλασίες, και τους βανδαλισμούς, αργόσβηνε, και μαζί του μια ιστορία πάνω από ένα αιώνα. Στα τέλη του 19ου αιώνα ο εμπνευσμένος Δήμαρχος Φραγκούλης Κορτέσης κατασκεύασε μέσω Γαλλικής εταιρείας τον φάρο, και στη συνέχεια δώρισε στο Δήμο της Ίου. Σπάνια, ισως και μοναδική στα χρονικά πράξη, ενα μεγάλο βήμα προόδου.
Ο Φάρος της Νιός εντάχθηκε στο Φαρικό δίκτυο τής χώρας. Το φανάρι, λειτουργούσε ανελλιπώς με την παρουσία του Μυτιληνιού φαροφύλακα Αντώνη Παπαμανώλη, ο οποίος νυχθημερόν φρόντιζε ώστε ο φάρος να σηματοδοτεί την ασφαλή είσοδο των πλοίων στο λιμάνι. Επίσης η συντήρηση του κτηρίου ήταν στα καθήκοντα του.
Την δεκαετία του 1950 έπαυσε να υπάρχει η ανθρώπινη παρουσία, κι η λειτουργία του φανού αντικαταστάθηκε από ένα σιδερένιο ιστό και μια ηλιακή πλακέτα, από τότε, στο κτήριο και στο πύργο του άρχισαν να φαίνονται και τα πρώτα σημάδια φθοράς.
Στα επόμενα χρόνια η εικόνα ήταν απελπιστική, μας ενοχλούσε όλους, επι πλέον ήταν και τα δικαιολογημένα σχόλια των επισκεπτών, οι οποίοι φτάνοντας αντίκριζαν ως πρώτο δείγμα του νησιού, αντί φάρου έναν σωρό από πέτρες.
Στο κίνδυνο της πλήρους εξαφάνισης του, προτείναμε αρχικά ως Δήμος, στο Υπουργείο Πολιτισμού να χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο της νεότερης ιστορίας της Ελλάδας. Η ίδια πρόταση συμπεριελάμβανε και τους ανεμόμυλους οι οποίοι είχαν υποστεί μεγάλες ζημιές λόγω της εγκατάλειψης.
Για τους Μύλους είχαμε εκπονήσει ειδική χωροταξική μελέτη, απαραίτητη προϋπόθεση για τον χαρακτηρισμό τους. Ως διατηρητέα μνημεία πλέον, η όποια προσπάθεια παρέμβασης, απαιτούσε τις γνωστές χρονοβόρες γραφειοκρατικές και πολλές φορές εξοντωτικές διαδικασίες. Παρ’ όλα αυτά, ο Δήμος μας κατάφερε να ολοκληρώσει έγκαιρα τη μελέτη και στη συνέχεια εξασφάλισε την πλήρη αδειδότηση της αναστήλωσης του φάρου και παράλληλα την ένταξη του σε χρηματοδοτούμενο πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης καλύπτοντας από τους πόρους του προγράμματος το συνολικό κόστος εργασιών. Για τις άδειοδοτήσεις μεσολαβούσαν οι υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού , Υπουργείου Εσωτερικών, Υπουργείο Άμυνας, Υπουργείο Ναυτιλίας, Διεύθυνση Φάρων Πολεοδομία, Περιφέρεια κλπ.
Πέραν των προβλημάτων του κρατικού μηχανισμού με ότι αυτό συνεπάγεται, υπήρχαν προβλήματα και αξιώσεις από ιδιώτες ως προς το ιδιοκτησιακό καθεστώς και την πρόσβαση, τα οποία ευτυχώς στο τέλος ξεπεράστηκαν.
Ο ανάδοχος του έργου Κώστας Ντάφος παρέδωσε το έργο στους προβλεπόμενους χρόνους παρά τίς όποιες δυσκολίες, πρόσβασης , όλα τα υλικά μεταφέρθηκαν με ζώα . Έλλειψη νερού. Η εξόρυξη της πέτρας για την τοιχοποιία έγινε επι τόπου, χειρωνακτικά, ώστε οι όψεις να είναι ίδιες όπως η αρχική, με απόλυτο σεβασμό στο περιβάλλον και το κτήριο. Χωρίς ηλεκτρικό δίκτυο κλπ.
Η συμβολή του Αντιδημάρχου Γιώργου Βολικάκη ήταν καθοριστική . Η συνεχής παρουσία του στο έργο και η εμπειρία του αποτέλεσαν την εγγύηση της καλής εκτέλεσης. Ο Γιώργος, μπροστά στη σωστή δουλειά και την διασφάλιση των συμφερόντων του Δήμου, γενικά, δεν λογάριαζε τις όποιες κόντρες και δυσαρέσκεια προκαλείτο στους αναδόχους. Στο τέλος όμως υπήρχε η κατανόηση.
Και να λοιπόν, που το καλοκαίρι του 2006 το φανάρι στεκόταν πάλι αγέρωχο στήν απόκρυμνη πλευρά του βράχου στην είσοδο του λιμανιού.
Παρά τις προσπάθειες μας να εξασφαλίσουμε τον αρχικό μηχανολογικό εξοπλισμό του από την υπηρεσία φάρων αυτό δεν κατέστη δυνατόν , κάποια εξαρτήματα παραχωρήθηκαν τα οποία τοποθετήσαμε μέσα στον φάρο. Δυστυχώς ο αρχικός κλωβός ,ενα μοναδικό έργο τέχνης , παραμένει ως ” φυλάκιο” στην υπηρεσία φάρων.
Τα εγκαίνιά συνέδεσαν με την άφιξη στο λιμάνι της Ιου των σκαφών από το Ραλλυ Αιγαίου του Πανελλήνιου Ομίλου Ιστιοπλοΐας Ανοικτής Θαλάσσης. Με τον ΠΟΙΑΘ και ιδιαίτερα τον Πρόεδρο Γιάννη Μαραγκουδάκη είχαμε συνεργαστεί και δημιουργήσει παράρτημα ιστιοπλοΐας στο λιμάνι δίπλα στο Λιμεναρχείο. Στον όμιλο είχαμε διαθέσει ιστιοπλοϊκά για τα παιδιά και ένα φουσκωτό για συνοδεία στις προπονήσεις τους.
Tα εγκαίνιά έγιναν παρουσία του Υπουργού Εθνικής Άμυνας Σπήλιου Σπηλιωτόπουλου ο οποίος συμμετείχε στο Ράλλυ Αιγαίου. Δεκάδες ιστιοπλοικά, και αλιευτικά σκάφη έπλεαν δίνοντας μια πολύ ευχάριστη νότα .Η απρόσμενη πρόταση – έκπληξη – έγινε από τον Πρόεδρο και Διευθύνοντα Σύμβουλο της Mercendes-Benz Hellas Dr. Alexander Paufler χρήσης του Φάρου για συνεδριάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου της εταιρείας .
Ο χώρος, κατά την άποψή του, είναι ο πλέον κατάλληλος για ” Brainstorming” βελτίωση ομαδικής δημιουργικής σκέψης. Δεχθήκαμε την πρόταση με αντάλλαγμα την διαφήμιση του νησιού μέσω των αυτοκινήτων της εταιρείας του.
Ο Μιχάλης Γκίκας ανέλαβε τις μετακινήσεις τους πρωί και απόγευμα με τον ”Σώστη” όπως βάφτισε ο Μιχάλης το Γαϊδουράκι του. Επίσης, η Σοφία Μπάτσαλη φρόντισε και υποστήριξε τους φιλοξενούμενους με τσάι και πρωινό καφέ. Με το προσωπικό του Δήμου κατασκευάστηκε εκτός φάρου ο απαραίτητος χώρος υγιεινής.
Τ’ αποτελέσματα τελικά δικαίωσαν την επιλογή του Αlexander Paufler απ’ ότι μας μετέφερε ο ίδιος αλλά και τ’ άλλα στελέχη. Δουλειά μιας εβδομάδας στον Φάρο, αντιστοιχούσε για τα ίδια αποτελέσματα συσκέψεων σε πολλαπλάσιο χρόνο συνεδριάσεων στα γραφεία της εταιρείας. Να λοιπόν, πως οι Φάροι της χώρας μπορούν να γίνουν σημεία φωτός κι ελπίδας.
Η περαιτέρω χρήση του φάρου μπορεί να γίνει φιλοξενώντας ποιητές, ζωγράφους, συγγραφείς,[υπό την προϋπόθεση ότι ο φάρος βρίσκεται σε καλή κατάσταση].
Πιστεύω, ότι πέραν του εμπνευσμένου έργου τους, θα προσφέρουμε την χαρά κι’ απόλαυση ενός μοναδικού τοπίου μ’ εμπειρίες , εικόνες του απέραντου γαλάζιου, κι’ ανεπανάληπτα ηλιοβασιλέματα. Αυτή η πρόταση αφορά Δήμο.
Η παρακάτω πρόταση αποκατάστασης και συντήρησης των δεκάδων φάρων της χώρας αφορά τα συναρμόδια Υπουργεία ώστε με τις απαραίτητες νομοθετικές ρυθμίσεις να δοθεί η δυνατότητα σ’ εταιρείες πχ πλοιοκτήτριες, να ”υιοθετήσουν” από έναν φάρο καλύπτοντας τα έξοδα αναστήλωσης και συντήρησης του. Με αυτόν τον τρόπο θα σώσουμε και θα αναδείξουμε το φαρικό δίκτυο της χώρας το οποίο είναι και το μεγαλύτερο στην Ευρώπη.
Ίος Αύγουστος 2017
Γεώργιος Νικ. Πουσσαίος
π. Δήμαρχος Ιητών”.
