“To Iωβηλαίο του Πολυτεχνείου”

Του Λάμπρου Βαζαίου Στρατιωτικού Ιατρού (ε.α), πανεπιστημιακού και συγγραφέα-ερευνητή.

  “Τα πενήντα χρόνια που πέρασαν από το 1973, δώσανε την ευκαιρία στην επέτειο να περηφανεύεται για την διαφορά της από τις υπόλοιπες που γρατζουνάνε την Εθνική Μνήμη, αλλά και όλες τις άλλες! Ήταν ο τελευταίος «ξεσηκωμός» της σύγχρονης ιστορίας μας,. Χρειάζονται σπάνιας ποιότητας γραφή τα γεγονότα και η δημόσια κατάθεση τους έκανε απαραίτητο να γιορτάζεται κάθε χρόνο η επέτειος με διαδήλωση κεντρική και άλλες τοπικού χαρακτήρα. Οι συγκινήσεις, δεν λείπουν, που και που γίνονται έκτροπα,, κυρίως όμως εκδηλώνονται κάθε είδους αισθητικής και ποιότητας συναισθηματικές φορτίσεις. Έγινε σχολικός εορτασμός με σχετικά λογύδρια, άλλοτε πετυχημένα, άλλοτε απερίγραπτα. Στις περισσότερες πόλεις κάποια οδός μετονομάστηκε σε «Ηρώων Πολυτεχνείου». Ατελείωτες εκδόσεις–παρουσιάσεις όλων των ειδών και κάθε αισθητικής,, με ομοιοκαταληξίες ή βροντώδη επίθετα, κατακλύσανε τις προθήκες των βιβλιοπωλείων. Εκτός από τους γραφικούς υπερδεξιούς αρνητές και κάποιες ομάδες απαίδευτου ψευτοφασιστικού ημικόσμου, δεν υπήρξε ούτε υπάρχει σοβαρός αντίλογος. Όλες οι πολιτικές παρατάξεις ανταγωνιζόντουσαν και εξακολουθούν να αναπαράγουν συνεχώς ανταγωνισμό, για το ποιοι θα έχουν την «ιδιοκτησία» του «νοήματος» ή την πιο «συγκινημένη» έκφραση σεβασμού στον Αγώνα και τους Ήρωες!
——————————————————————————————————-
*πικρά και δυσάρεστα όσα γράφω. Είναι όμως τόσο δύσκολη η προσπέλαση της πραγματικότητας που μάλλον δικαιολογείται το κονφούζιο. Οι ατέρμονες αναλύσεις και τα ενοχικά πλέγματα έκαναν όλους τους πολιτικούς χώρους να λειτουργούν επί πενήντα χρόνια στο σπιράλ της δύσκολης έκφρασης και προβολής ιδεών και κάποτε ακόμη και αξιών για το θέμα «Πολυτεχνείο 1973»! Αν θέλουμε να είμαστε δίκαιοι και ακριβείς θα μιλήσουμε για «Φοιτητική Εξέγερση», γιατί αυτό ήταν. Ή θρυαλλίδα του Πολυτεχνείου και της Νομικής, που προηγήθηκε, γρήγορα πυροδότησε τα εκρηκτικά όλων των Σχολών.
—————————————————————————————————————————————————-
Υπάρχει όμως, όπως είναι φυσικό, και η άλλη σελίδα, αυτή που άρχισε να γράφεται πριν συμβεί οτιδήποτε και δεν έκλεισε ακόμη έχοντας, αποτραβηχτεί πίσω από επίλογους με φωνακλάδικα επίθετα και αμετροέπειες. Ο άγνωστος επικοινωνιακά κόσμος των ανθρώπων που κρατήθηκαν μακριά από όλα αυτά κατέθεσε σεμνά και διαφύλαξε ό,τι έπρεπε να διαφυλαχθεί! Ας τους αναζητήσουμε με πολλή διακριτικότητα και προσοχή για να τους πούμε «καλημέρα»……τίποτε άλλο, αυτό μόνο ταιριάζει, αυτό μόνο θα δεχθούν! Είναι οι νέοι (τότε) που πρωτοστάτησαν, αγωνίστηκαν μέσα στις δομές της κατάληψης χωρίς να έχουν κομματική καθοδήγηση (αυτό είναι πλέον βέβαιο!). Ήταν το «άλας της γης»! Ανάμεσα τους αναζητούμε το «άλας που δεν εμωράνθη» όπως θα έλεγε το Ευαγγέλιο (σχολιασμένο όμως από Δημοκρατικό σχολιαστή!). Είναι όσοι μετά πενήντα χρόνια εξακολουθούν να μην μετακινούνται με το κοινωνικό ασανσέρ, που αν και πιο αραιά, εξακολουθεί να ανεβοκατεβαίνει!
Καιρός να θυμηθώ (σε πρώτο πρόσωπο αυτήν την φορά) τις μέρες που έζησα τότε, προσπαθώντας να μην ξεχαστούν κάποιες «λεπτομέρειες», κάποιες ιστορίες, κάποιοι άνθρωποι που δεν πέρασαν τότε απαρατήρητοι αν και οι περισσότεροι ξεχαστήκανε. Στις «λεπτομέρειες» ξέρουμε πως βασίζεται συχνά η Ιστορία με τους ανθρώπους της, τους Ιστορικούς, να καταγράφουν μέσα από αυτές τα σημαντικά και να σχολιάζουν τα αρνητικά. Δίνουν έτσι τον χώρο που ταιριάζει στα θετικά των γεγονότων, των πολέμων και των ανθρώπινων βημάτων στον χρόνο. Δεν είναι κουτσομπόλα η Ιστορία, δασκάλα ιδιότροπη και αυστηρή είναι και δεν παραβλέπει λάθη, ούτε συγχωρεί απατεωνιές και ψέματα!

Τον Νοέμβριο του 1973, (με εκπαιδευτική άδεια), έχοντας την θέση του Πανεπιστημιακού βοηθού, υπηρετούσα στην Ουρολογική Κλινική του Λαϊκού Νοσοκομείου (είχε μετονομασθεί τότε σε «Βασιλεύς Παύλος» λόγω του κατακλυσμού εθνικοφροσύνης που είχε προκύψει!). Από την πρώτη ημέρα της κατάληψης, όλοι λειτουργούσαμε με ανησυχία και προβληματισμό που προκαλούνταν από τις ανακοινώσεις του ραδιοσταθμού του Πολυτεχνείου, τις φλυαρίες της τότε ΕΡΤ και κυρίως από τις απίστευτης ποικιλίας αδέσποτες φήμες. Η Παρασκευή 17 Νοεμβρίου ήταν περισσότερο προβληματική στην αποδελτίωση των γεγονότων. Μην ξεχνάμε πως δεν είχαν εφευρεθεί ακόμη τα κινητά, ούτε οι υπολογιστές, ενώ η τηλεόραση ήταν ακόμη στα σπάργανα με τα δύο (μοναδικά) κρατικά κανάλια (ΕΡΤ και ΥΕΝΕΔ) να μεταδίδουν προγράμματα που είχαν περάσει από το ψιλό κόσκινο της λογοκρισίας. Δεν έχει νόημα να σχολιάσω εδώ την «μη παιδεία» των λογοκριτών!.

Εκείνο το βράδυ εφημέρευα και ήμουν τότε από τους παλαιότερους Πανεπιστημιακούς βοηθούς (το ισοδύναμο του λέκτορα περίπου σήμερα). Με τους άλλους Συναδέλφους και τους διοικητικούς του Νοσοκομείου αποφασίσαμε να ασφαλίσουμε την Κεντρική Πύλη και να χρησιμοποιούνται οι δύο πλάγιες. Δεν είχαμε πολλά περιστατικά τραυματισμένων, την πρώτη ημέρα, (στο σύνολο τους επρόκειτο για μικροτραυματισμούς) για τον λόγο ότι το Λαϊκό ήταν μακριά από τα σημεία των συγκρούσεων. Σε όσους προσήλθαν δόθηκαν οι Α’Βοήθειες και δεν έγινε καταγραφή στα βιβλία των Εξωτ.Ιατρείων παρά μόνο σε πρόχειρο τετράδιο που κράτησα και κατέστρεψα μετά από αρκετό καιρό, όταν δεν υπήρχε πλέον λόγος διατήρησης του. Τους προσερχόμενους, μετά τις Α’Βοήθειες, διοχέτευαν οι θυρωροί από την πλαϊνή δευτερεύουσα έξοδο. Η νύκτα ήταν γεμάτη αγωνία. Μιλούσα συνέχεια στο τηλέφωνο με την Λίνα που με τα παιδιά μικρά στην οδό Αδμήτου, που τότε ζούσαμε, αγωνιούσε και κατέγραφε τα συνθήματα που εκπεμπόντουσαν από τον Ρ/Σ των φοιτητών. Κουβεντιάζοντας αργότερα μου μιλούσε με συγκίνηση για τα έντονα συναισθήματα που την κράτησαν ξύπνια όλη την νύκτα και την αγωνία της για ό,τι ακουγόταν, για ό,τι μαθαίναμε.

Τις επόμενες μουδιασμένες μέρες προσπαθούσαμε να ξανακερδίσουμε κάποια κανονικότητα, να αποδελτιώσουμε τα μηνύματα και όσα κυκλοφορούσαν που δεν είχαν τα περισσότερα ίχνος αξιοπιστίας. Το θέμα των νεκρών στο χώρο του Πολυτεχνείου και γύρω από αυτόν απασχολεί ακόμη τους δημοσιογράφους και τους ιστορικούς. Ήταν τόσο μπερδεμένη η πληροφόρηση και τέτοια σκόπιμη από τους Απριλιανούς συσκότιση, που ακόμη και τώρα, μετά 50 χρόνια, γίνεται κουβέντα για τον αριθμό των νεκρών και για ό,τι άλλο σοφίζονται κάθε λογής αμετροεπείς.

Προσπαθώντας να θυμίσω κάποια γεγονότα που πιστεύω ότι ακουμπάνε σε αποδεδειγμένα περιστατικά και αλήθειες, θα σταθώ στην δολοφονία του νεαρού Μυρογιάννη από τον Νικόλαο Ντερτιλή έξω από το Πολυτεχνείο στην γωνία Πατησίων και Στουρνάρα. Είναι γεγονός απόλυτα αληθινό, ιδιαίτερα τραγικό. Παραπέμθηκε ο δράστης σε δίκη που άφησε εποχή, που κατέληξε στην καταδίκη του ενόχου σε ισόβια. Ο Ντερτιλής πέθανε στην φυλακή πολλά χρόνια μετά. Για να ζωγραφίσουμε αξιόπιστα τον πίνακα αυτής της ιστορίας πρέπει να επιχειρήσουμε ιστορική αναδρομή που μας πηγαίνει όμως μακριά.

Μερικά χρόνια πριν τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, υπηρετούσα στο 521 Τάγμα Πεζοναυτών που ήταν στην Αγία Παρασκευή. Διοικητής Τάγματος τότε ο Αντισυνταγματάρχης Ντερτιλής που σύντομα προήχθη σε Συνταγματάρχη και ανέλαβε την Διοίκηση του Συντάγματος Πεζοναυτών. Ήμουν γιατρός της μονάδας που ήταν πολύ καλά εκπαιδευμένη και είχε απαιτητικό και δυναμικό πρόγραμμα ασκήσεων κάθε είδους. Όλα καλά, αλλά εγώ είχα άλλα σχέδια, είχα άλλα στο μυαλό μου. Έπρεπε με κάθε τρόπο να συνεχίσω την ειδικότητα που είχα αρχίσει. Τον χρόνο της Γεν,Χειρουργικής είχα τελειώσει στο Τζάννειο πριν το 1967. Ο Νικ. Μαυρίκιος Διευθυντής της Ουρολογικής Κλινικής του Λαϊκού είχε την «Ιατρική Αρχοντιά» να με δεχθεί ως ειδικευόμενο εξωτ. Βοηθό, χωρίς όμως ενημέρωση του Υπουργείου Υγείας, που θα την παρέπεμπε στην Υπηρεσία με ολέθριο για μένα αποτέλεσμα! Έπρεπε να μπορώ να κατεβαίνω από την Αγία Παρασκευή στο Λαϊκό κάθε πρωϊ η όσο πιο συχνά μπορούσα. Στο σκληρό και απαιτητικό αυτό σχέδιο βρήκα απροσδόκητο σύμμαχο τον Ντερτιλή. Λέω απροσδόκητο γιατί οι συμπεριφορές του και η ακαμψία που έδειχνε στην διοίκηση δεν προοιωνίζανε τίποτε θετικό. Όταν όμως του εξήγησα τι ήθελα να κάνω απροσδόκητα άλλαξε στάση. Τον έπεισε η επιμονή μου να βελτιώσω τις γνώσεις μου με θυσία κάθε ελεύθερου χρόνου και χωρίς να επιδιώκω κανένα οικονομικό όφελος. Έτσι δικαιολόγησε την θετική στάση και την έγκριση να λείπω μέρος του πρωϊνού από το ιατρείο της Μονάδας και τήρησε τον λόγο του. Κυνήγησε μάλιστα μία μέρα τους δύο δόκιμους βοηθούς μου, που τους έπιασε να παίζουν τάβλι στο ιατρείο. Αφού τους πέρασε γενεές δεκατέσσερις τους έριξε την συνηθισμένη ποινή κραυγάζοντας πως τεμπελιάζουν και δεν ανοίγουν κανένα βιβλίο να ξεστραβωθούν Δεν βλέπετε τον προϊστάμενο σας συνέχισε εξαγριωμένος, που αγωνίζεται να κάνει ειδικότητα να γίνει καλλίτερος γιατρός! Μέχρι σήμερα δεν έχω καταφέρει να εξηγήσω την στάση του. ‘Ίσως τον έσπρωξε κάποιο δικό του βίωμα, κάποιες σπουδές που λαχτάρησε και η συνθήκες της ζωής δεν τον αφήσανε να τις χαρεί. Ήταν όμως κάθε προσπάθεια ερμηνείας μάταιη εκείνη την εποχή. Ο Ντερτιλής ήταν ουσιαστικά επικίνδυνο άτομο. Η συμμετοχή του στον σκληρό πυρήνα των πραξικοπηματιών η ακραία και συχνά βίαιη συμπεριφορά του σε συνδυασμό με την αλλοπρόσαλλη φασιστοειδή εκφορά λόγου, μόνο με απόσταση ασφαλείας και την ελάχιστη προσέγγιση μπορούσαν να παλεύονται! Η καλή μου τύχη δεν είχε σκοπό, όπως φαίνεται, να με εγκαταλείψει.

Πέρασε καιρός,, αποχαιρέτησα τους Πεζοναύτες, δεν ξαναείδα, ούτε ξανάκουσα για τον Νικ. Ντερτιλή, με απορρόφησαν η ζωή, η ειδικότητα ο γάμος μας με την Λίνα, η Αύρα με τον Κωστή που ήρθαν γρήγορα-γρήγορα στην ζωή μας.
Οι συμπτώσεις όμως δεν πάψανε ποτέ να έχουν σοβαρό ρόλο στον βίο μου! Αγαπημένος φίλος και συνάδελφος,, με παρακάλεσε να αναλάβω ως ασθενή και να βοηθήσω όσο μπορώ έναν οικογενειακό του γνωστό, παλιό Στρατηγό. Ήταν το 1972, τότε που τελείωνα την ειδικότητα. Με έκπληξη αντίκρυσα τον Βασίλη Ντερτιλή, τον πατέρα του παλιού μου διοικητή στο σπίτι του δίπλα στο Χίλτον. Γνώρισα τον ηλικιωμένο αλλά ευσταλή και επιβλητικό στο παράστημα στρατηγό, που περνούσε την ημέρα του στην τραπεζαρία του σπιτιού διαβάζοντας εφημερίδες και καπνίζοντας ατέλειωτα πακέτα «Σέρτικα Λαμίας», τα βαρύτερα τσιγάρα που κατασκευάστηκαν ποτέ στην χώρα μας. Έκανα ό,τι έπρεπε χωρίς καθυστέρηση για να αντιμετωπισθούν τα προβλήματα της υγείας,, του εξαιρετικά λογικού και συνεργάσιμου ασθενή, που μου εμπιστεύθηκαν. Μόνο το επίμονο βέτο στο θέμα «κάπνισμα» δεν επέτρεψε περισσότερα για το θέμα αυτό. Το αποτέλεσμα ήταν ικανοποιητικό, χρειαζόταν όμως παρακολούθηση και συμπληρωματικές θεραπείες στο σπίτι. Εκτός από την σχέση ιατρού-ασθενή, αναπτύχθηκε σιγά-σιγά μεταξύ μας κάτι ιδιαίτερο. Από την πλευρά μου ήταν εκτίμηση και σεβασμός στην ηλικία και την ευγένεια του. Από την πλευρά του έδειχνε πως του κέρδισα την εμπιστοσύνη τόσο με την ιατρική αντιμετώπιση όσο και με την γενικότερη στάση απέναντι του. Δημιουργήθηκε και αναπτύχθηκε η σχέση νέου ανθρώπου με τον πολύπειρο γέροντα που η ζωή του βάδισε παράλληλα με τους βηματισμούς και τα άλματα της Ιστορίας. Ήταν ιδιαίτερη η αφήγηση της Σύγχρονης Ιστορίας του τόπου μας στις επισκέψεις μου, όταν είχα χρόνο από το απαιτητικό καθημερινό πρόγραμμα.

Ήθελε, όπως φάνηκε, να ξαναμιλήσει για τον βίο του και για όσα του είχε μάθει η θητεία στην ζωή τα 50 τουλάχιστον χρόνια που περάσανε σε συνεχές κρεσέντο δράσης και περιπέτειας. Όλα αρχίσανε το 1913 στην Μάχη της Δοϊράνης. Ο Β΄Βαλκανικός Πόλεμος που έληξε με ήττα των Βουλγάρων ήταν ο πρώτος πόλεμος του Βασ. Ντερτιλή και η πρώτη προαγωγή «επί ανδραγαθία». Ακολούθησαν πολλοί πόλεμοι και αντίστοιχες τέτοιου είδους καταγραφές στο μητρώο του. Ο Διχασμός τον βρήκε αξιωματικό πλέον, φανατικά ενταγμένο στο Βενιζελικό Στρατόπεδο. Από την θέση αυτή δεν μετακινήθηκε ποτέ και από κάποιο σημείο και πέρα ήταν στην πρώτη γραμμή των αλλεπάλληλων κινημάτων που ακολούθησαν την Μικρασιατική Καταστροφή. Το 1923 διοικούσε το ένα από τα δύο Δημοκρατικά Τάγματα, στο άλλο ήταν διοικητής ο Ναπολέων Ζέρβας. Ήταν «οι πραιτωριανοί» της Βενιζελικής παράταξης και οι δράσεις τους μάλλον αμφιλεγόμενες. Το κίνημα Λεοναρδόπουλου-Γαργαλίδη την ίδια χρονιά, απειλούσε με κατάληψη κυβερνητικά προπύργια έχοντας φιλοβασιλικές τάσεις και αναφορές. Ο Βασ. Ντερτιλής, με το Τάγμα του, επιστρατεύοντας και τους φοιτητές του Πολυτεχνείου*, διασκόρπισε τους στασιαστές στην λεγόμενη από τότε «μάχη του Κιθαιρώνα». Με καμάρι μου διηγήθηκε πως δεν χύθηκε σταγόνα αίμα Ελληνικό χάρις στο τέχνασμα που σοφίστηκε. Έστησε συνεργείο με τον Στρατολόγο του Τάγματος στο Ισθμό και μόλις εμφανίστηκαν οι μονάδες των στασιαστών άρχισαν να δίνουν απολυτήρια στους στρατιώτες. Οι φαντάροι αφήσανε μόνους τους αρχηγούς τους να σχεδιάζουν τα επόμενα βήματα του προνουτσιαμέντου τους, τσεπώσανε το απολυτήριο και τροχάδην εξαφανιστήκανε για τα χωριά και τα σπίτια τους,, με τα τραίνα που τους περιμένανε στον Σταθμό!
———————————————————————————————————
*Πενήντα χρόνια μετά, το 1973, ο γιός του στρατηγού, ο Νικόλαος Ντερτιλής, επιτελάρχης της ΑΣΔΕΝ και σκληρός χουντικός σκότωσε εν ψυχρώ τον νεαρό Μυρογιάννη έξω από το Πολυτεχνείο! Την ίδια στιγμή διέταζε «βαράτε στο ψαχνό» ενώ κόμπαζε στο οδηγό του τζιπ «είδες ρε, 45 χρονών άνθρωπος και με την πρώτη τον πέτυχα και τον ξάπλωσα!». Η Ειμαρμένη φαίνεται πως έπεισε τους Θεούς να αφήσουν τις συμπτώσεις ελεύθερες να κάνουν τα παιχνίδια τους. Μέσα σε 50 χρόνια ο πατέρας και ο γιος δράσανε ακραία αλλά τόσο διαφορετικά με φόντο το Πολυτεχνείο και τους ανθρώπους του! Ο Βασίλειος Ντερτιλής στρατολογώντας εθελοντές φοιτητές του Πολυτεχνείου για την καταστολή του φιλοβασιλικού κινήματος, δεν μπορούσε να φανταστεί πως ο γιός του μετά 50 χρόνια θα δολοφονούσε τον νεαρό Μυρογιάννη , προσπαθώντας να καταστείλει την Δημοκρατική εξέγερση των φοιτητών του Πολυτεχνείου!
—————————————————————————————————————————
Ανάμεσα στους στασιαστές με τον Λεοναρδόπουλο και τον Γαργαλίδη ήταν ο τότε Λοχαγός Ιωάννης Μεταξάς παλιός γνώριμος του Ντερτιλή. Με εύθυμη διάθεση ο αφηγητής συνέχισε, εκείνη την ημέρα, την ιστορία λέγοντας ότι τον παρέδωσε στον επιλοχία του με την διαταγή να τον πάει στο σπίτι του διοικητή στην Κόρινθο. Μετέφερε ο επιλοχίας την παραγγελία στην γυναίκα του Ντερτιλή να βάλει τον Μεταξά να φάει γιατί μετά έπρεπε να τον αφήσει ο υπαξιωματικός ελεύθερο να φύγει. Έτσι έγινε και ο Μεταξάς διέφυγε στην Ιταλία κρυμμένος σε φορτηγό πλοίο που μετέφερε μπακαλιάρους! ‘Ηταν η περίφημη διαφυγή του μετέπειτα δικτάτορα κρυμμένου μέσα στους παστούς μπακαλιάρους!
Στο κίνημα του Πάγκαλου μου εκμυστηρεύθηκε ότι με κατ’ευθείαν βολή πυροβόλου από την πλατεία Ρηγίλλης στο Σύνταγμα έτρεψε σε άτακτη φυγή τους αντιπάλους και έληξε σχεδόν αναίμακτα η υπόθεση. Απόστρατος ήταν όταν έγινε η 4η Αυγούστου και ο Μεταξάς πρωθυπουργός,. Τον συλλάβανε και τον οδήγησαν στο πρωθυπουργικό γραφείο. Με χιούμορ μου διηγήθηκε πως ο Μεταξάς λόγω σωματότυπου διάλεγε κοντούς φρουρούς! Στην πόρτα του γραφείου του πρωθυπουργού τον σταμάτησε ένας μικρόσωμος χωροφύλακας λέγοντας του να περιμένει. Ο Ντερτιλής όμως δεν είχε καμία διάθεση να χάνει τον καιρό του, βούτηξε υπό μάλης τον δύστυχο και εισέβαλε στο γραφείο του Μεταξά. Έκπληκτος εκείνος προσπάθησε να τον ηρεμήσει λέγοντας του όμως ότι είχε αποφασίσει να τον εκτοπίσει σε κάποιο νησί. Μετά μικρό διάστημα σιωπής τον ρώτησε αν ήθελε να πεί κάτι σχετικό με την απόφαση που άκουσε πριν λίγο. Περίμενε ο Μεταξάς ,συνέχισε ο συνομιλητής μου, να του ζητήσω να αναθεωρήσει την εκτόπιση. Η απάντηση όμως ήταν τουλάχιστον απροσδόκητη. Εν τάξει είπε θα πάω αλλά σε 4 ημέρες,, να πάρω πρώτα την σύνταξη μου και μετά. Έκανα μεταβολή συνέχισε και άφησα αποσβολωμένο τον δικτάτορα να κοιτάει με απορία την πόρτα που βρόντησα πίσω μου και τον χωροφύλακα που προσπαθούσε να συμμαζέψει την κακοπαθημένη στολή του!
Δεύτερος Παγκόσμιος, έπος της Αλβανίας, συνθηκολόγηση των Στρατηγών, Γερμανική Κατοχή. Οι παλιοί σκληροπυρηνικοί Βενιζελικοί, βρίσκονται σε σταυροδρόμι αποφάσεων. Διαλέγουν την πιο αφελή και «ψευτολογική» άποψη. Αφού οι Γερμανοί είναι εναντίον των Εγγλέζων, ο Βασιλιάς είναι ενεργούμενο της Αλβιόνας και εμείς είμαστε απόλυτα αντίθετοι με την Βασιλεία, πρέπει να πάμε με τους Γερμανούς. Ο Γονατάς, ο Ντερτιλής, ο Πλαστήρας στο εξωτερικό όμως και μια σειρά άλλοι αδιάλλακτοι Βενιζελικοί πλησίασαν τους κατακτητές. Στο υπουργείο Στρατιωτικών της Κυβέρνησης Τσολάκογλου ο Ντερτιλής ως προσωπάρχης προσπάθησε να συμμαζέψει το χάος για να επιβιώσουν οι αξιωματικοί που βρέθηκαν επί ξύλου κρεμάμενοι στις συνθήκες της Κατοχής. Κάτι κατάφερα μου είπε ο γέρων Στρατηγός αλλά δεν έμεινα πολύ. Δεν μου ήταν δυνατό να ανέχομαι την ντροπή της ήττας που δεν ήταν ακριβώς ήττα! Λίγο αργότερα ο Γονατάς τον έπεισε να μετάσχει στην συγκρότηση των Ταγμάτων Ασφαλείας. Πολύ λίγο έμεινε και εκεί. Αποτέλεσμα σοβαρού λεκτικού επεισόδιου με τους Γερμανούς η σύλληψη, η μεταφορά και ο εγκλεισμός στο τμήμα κράτησης των Ανωτάτων Αξιωματικών του Νταχάου! Ούτε εκεί όμως ησύχασε. Η παλαιότερη γνωριμία του με τον Φον Σταούφεμπεργκ και η επαφή με την ομάδα των συνωμοτών κατά του Χίτλερ λίγο έλλειψε να του στοιχήσει την ζωή, όπως ψύχραιμα και με γλαφυρές λεπτομέρειες μου διηγήθηκε.
Μετά την επιστροφή από το Νταχάου, στα Δεκεμβριανά, που ξεσπάσανε σχεδόν αμέσως , ο ΕΛΑΣ της Καισαριανής έστειλε να τον φυλάει ομάδα ανδρών του. Στην περιοχή γνωρίζανε ποιος ήταν και τον σεβόντουσαν. Πολύ συνοπτικά καταγράφω όσα μου διηγιόταν και δεν μπορώ να μην πω ότι άκουγα όλες αυτές τις ιστορίες με μεγάλη προσοχή και μεγαλύτερο ενδιαφέρον.
Μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου, το πραξικόπημα του Ιωαννίδη, το πραξικόπημα και την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο, έκανα αρκετό καιρό επικοινωνήσω μαζί του. Οι υποχρεώσεις μου ήταν πολλές και ο χρόνος δεν έφθανε πλέον για πολλά πράγματα. Στο τέλος του 1974 αρχές του 1975, μετά την επιστροφή μου από την Κύπρο, αν θυμάμαι καλά, κάποια στιγμή κατάφερα να περάσω να τον δω. Όλο το αποφάσιζα και όλο κάτι γινόταν που μου το χάλαγε. Τον βρήκα προβληματισμένο και αρκετά καταβεβλημένο. Η υγεία του δεν πήγαινε καλά και θα έπρεπε να φροντίσω να εισαχθεί πάλι στο ΝΙΜΤΣ. Δεν ήταν μόνο αυτή η αιτία του προβληματισμού και της κακής του διάθεσης. Το πρώτο που μου είπε ήταν πως δεν έπρεπε να βλεπόμαστε πια. Οι καιροί είναι πονηροί παιδάκι μου (έτσι με έλεγε) και η ρουφιανιά είναι εθνικό σπορ! Είσαι νέος Αξιωματικός, έχεις μέλλον, έχεις οικογένεια. Έχω μεγάλη εμπειρία από τέτοιες καταστάσεις, άκουσε σε παρακαλώ την συμβουλή μου. Του απάντησα όσο πιο καθησυχαστικά μπόρεσα Είδα όμως ότι κάτι άλλο τον απασχολούσε και έδειχνε πως έψαχνε τρόπο να μου το πει. Μετά μικρή σιωπή αποφασιστικά ζήτησε την γνώμη μου για την υπόθεση του γιου του που εκείνες τις ημέρες είχε παραπεμθεί για τον φόνο του νεαρού Μυρογιάννη και την συμμετοχή του στο πραξικόπημα και την δικτατορία. Είχα καταλάβει τι περίπου θα ρωτούσε και ήμουν προετοιμασμένος. Του μίλησα με ειλικρίνεια λέγοντας ότι γνώριζα μόνο ό,τι έγραφε ο Τύπος και ό,τι έλεγαν οι επίσημες ανακοινώσεις. Δεν είδα όμως να ικανοποιείται ο ηλικιωμένος συνομιλητής μου, που μετά από μικρή ανήσυχη σιωπή με ρώτησε ξανά με αγωνία. «Για ποιο λόγο νομίζεις ότι σκότωσε τον νεαρό;». Μη έχοντας κάτι να απαντήσω προσπάθησα να αλλάξω κουβέντα. Δεν με άφησε να συνεχίσω και μου αντιγύρισε την δική του γνώμη. «Φοβήθηκε παιδί μου και σκότωσε τον νεαρό» είπε με φωνή που έτρεμε! «Ήταν δυνατό αυτός ο Επιτελάρχης της ΑΣΔΕΝ να κατέβει από το γραφείο του με το περίστροφο στο χέρι και να σκοτώσει ένα μειράκιο, ένα παλληκαράκι; Αν ήταν ψύχραιμος θα διέταζε έναν πόλισμαν να συλλάβει τον μικρό, να τον φέρει στο γραφείο του και αφού του πει δυο λόγια και του τραβήξει το αυτί να τον στείλει στην μάνα του που ανησυχούσε! Φοβήθηκε όμως, τον σκότωσε και με έκανε να τον ξεγράψω και να μην ξαναμιλήσω ποτέ γι’αυτόν, πάει και τελείωσε! Ήταν τα τελευταία του λόγια, ήταν η τελευταία μας συνάντηση. Λίγες εβδομάδες μετά ειδοποιήθηκα ότι πέθανε ήσυχα στο ΝΙΜΤΣ που είχε μεταφερθεί.
Αυτή είναι η ιστορία του Βασίλη Ντερτιλή που με τίμησε με την φιλία του και μου έδειξε λεπτομέρειες της Ιστορίας που δεν θα μπορούσα να βρω και να μάθω με κανένα άλλο τρόπο. Κατάλαβα πολύ καλά πως η εξέγερση του Πολυτεχνείου το 1973 ήταν νομοτελειακά αναμενόμενη μετά την αθλιότητα του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου. Οι πραξικοπηματίες εγκλημάτησαν πηγαίνοντας την χώρα πίσω σε όλους τους τομείς ευτελίζοντας τα πάντα. Ο Βασίλειος Ντερτιλής φεύγοντας από τον κόσμο έβαλε στην σωστή θέση της Ιστορίας,, ψύχραιμα και λακωνικά την κατάσταση ……..
……Φοβηθήκανε όλοι οι Απριλιανοί, φόβος, δειλία, ανεπάρκεια, κουτοπονηριά, βία και αμορφωσιά, μας κυβερνήσανε 7 χρόνια προετοιμάζοντας το δράμα του τέλους, την τελευταία συρρίκνωση της Πατρίδας, την Κυπριακή Τραγωδία!”.