Του Γρηγόρη Μαντούση
Το στοίχημα βέβαια της βιωσιμότητας του τουρισμού, είναι ζητούμενο από φορείς και κατοίκους , όμως έχουν σχηματισθεί ήδη πλευρές, με κάθε μια από αυτές να το ερμηνεύει διαφορετικά.
Η άποψη της παρούσας δημοτικής αρχής περί υπερτουρισμού, είναι κατατεθειμένη από ετών και θα μπορούσε να ισχυρισθεί κάποιος, ότι είναι αποδεκτή και από την πλειοψηφία των δημοτών (τουλάχιστον), αφού με την δύναμή τους στις κάλπες, επανέφεραν το ίδιο πρόσωπο, στην θέση του δημάρχου.
Από την άλλη, οι τουριστικοί και εμπορικοί φορείς του νησιού, υποστηρίζουν ότι το ζήτημα είναι η διαχείριση του προορισμού και όχι ο αριθμός των τουριστών και η μονοκαλλιέργεια του κλάδου. Και ακόμη ότι τα φαινόμενα συνωστισμού σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα, δεν σημαίνουν υπερτουρισμό.
Όμως ανησυχούν και οι ίδιοι για τη διατήρηση της ταυτότητας της τοπικής κοινωνίας, θεωρώντας ότι πρόκειται μάλλον για θέμα κατάρτισης και εφαρμογής μιας στρατηγικής βιωσιμότητας.
Προφανώς η πίεση, που έχει ασκηθεί τις τελευταίες δεκαετίες στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον στο νησί μας, από τον τουρισμό, έχει επιφέρει σοβαρά προβλήματα , εξαιτίας : της έλλειψης οράματος και της εφαρμογής στρατηγικής, της έλλειψης χωρικού – πολεοδομικού σχεδιασμό και χωροταξικού πλαισίου του τουρισμού, αλλά και σοβαρής εκτίμησης της φέρουσας ικανότητας, όπως και ανεξέλεγκτης χρήσης της παράκτιας ζώνης, των κοινόχρηστων χώρων κλπ.
Η λύση των προβλημάτων, που δημιουργεί ο «υπερτουρισμός»(κατά τη δημοτική αρχή) ή ο «τοπικός και χρονικός συνωστισμός»(κατά τους φορείς), βρίσκεται σε ένα βιώσιμο τουριστικό μοντέλο.
Εξετάζοντας σήμερα μόνο το πλαίσιο, που αφορά τις κυκλοφοριακές συνθήκες, ποιο θα μπορούσε να ήταν αυτό το μοντέλο;
Είναι η επανενεργοποίηση του ψηφιακού συστήματος κατανομής θέσεων αγκυροβόλησης για τα κρουαζιερόπλοια (berth allocation), το οποίο θα επιτρέψει την καλύτερη διαχείριση των ροών των επισκεπτών; Είναι η πιθανή εφαρμογή τέλους πρόσβασης για τους ημερήσιους επισκέπτες, ένα μέτρο που στοχεύει στη μείωση της επιβάρυνσης από την υπερβολική επισκεψιμότητα;
(μέτρα που ανακοίνωσε προσφάτως ο Δήμαρχος Θήρας)
Πάντως αν πάμε στη γειτονιά μας, θα δούμε ότι τα αρνητικά μέτρα κατά του «υπερτουρισμού», απέτυχαν εντελώς. Στην περίπτωση της Βενετίας π.χ, τα μέτρα δεν έχουν μειώσει την καθημερινή ροή επισκεπτών. Απλώς οι επισκέπτες θεωρούν, πως πρέπει να πληρώσουν για να επισκεφθούν τη Βενετία, σαν να είναι ένα θεματικό πάρκο. Τελικά μάλλον, είναι άχρηστο μέτρο και τραυματίζει και την εικόνα της πόλης.
Άποψή μου, είναι ότι τα μέτρα αυτά είναι αποσπασματικά. Θα μπορούσαν να είναι θετικά, αλλά μόνο ως τμήμα ενός συνόλου μιας στρατηγικής, που εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο της διαχείρισης των τουριστικών ροών.
1.Απαιτείται κατ´ αρχάς η συντονισμένη συνεργασία μεταξύ των παραγόντων του τουρισμού, ώστε να κατευθύνονται οι επισκέπτες, σε εναλλακτικές περιοχές τουριστικού ενδιαφέροντος, για να αποσυμφορηθούν τα δημοφιλή σημεία.
Για να γίνω κατανοητός, θα χρησιμοποιήσω το παράδειγμα του ηλιοβασιλέματος. Τα γκρεμνά της καλδέρας έχουν σχήμα κερκίδας, που βλέπει από την μία άκρη στην άλλη, από την Οία έως τον Φάρο Ακρωτηρίου , την σκηνή (ως αρχαίο θέατρο). Δηλαδή, τα λεγόμενα ηφαίστεια ( Παλαιά και Νέα Καμμένη ) και τον δύοντα ήλιο. ´Οπου και να βρίσκεται ο επισκέπτης, στο φρύδι των γκρεμνών βλέπει το ίδιο, με μια μικρή διαφορά στην οπτική γωνία. ‘Όμως αυτό προϋποθέτει τα εναλλακτικά αυτά σημεία, να είναι έτοιμα να υποδεχτούν τους επισκέπτες και να προσφέρουν τις απαιτούμενες υπηρεσίες (π.χ χώρους στάθμευσης).
Αυτή η διαδικασία , μπορεί να ξεκινήσει και να λειτουργήσει άμεσα. Στην συνέχεια :
2. Βελτίωση των οδικών μετακινήσεων. •Ευταξία και ρύθμιση κυκλοφορίας εντός και εκτός του Όρμου Αθηνιού. •Έργα οδοποιίας. Νέοι περιφερειακοί οδοί Οίας (Φοινικιά – Θόλος) και Πύργου (γήπεδο). Διάνοιξη οδού Καρτεράδου(σύνδεση ΕΟ Φηρών Μεσαριάς με Νέα Οδό Αεροδρομίου Οίας) και διάνοιξη οδού στο τέλος της νέας περιφερειακής οδού Φηρών (Λύκειο). •Κατασκευή δεύτερου τελεφερίκ, με επέκταση λιμενικής ζώνης Όρμου Φηρών (με κέρδος και το Homeporting) και εκσυγχρονισμός του υπάρχοντος τελεφερίκ, ώστε να ρυθμιστεί συνολικά η λειτουργία της πρωτεύουσας.
•Και βέβαια η κατασκευή του νέου λιμένα στον Μονόλιθο .
3.Επανασχεδιασμός της λειτουργίας της κρουαζιέρας.
•Καθορισμός του ανώτατου ημερήσιου αριθμού επιβατών, σύμφωνα με την μελέτη φέρουσας ικανότητας , όμως με διαμοιρασμό των πλοίων, αναλόγως της δυναμικότητάς τους, κατά τη διάρκεια της μέρας.
•Καθορισμός όρων των ημερόπλοιων από Κρήτη, σύμφωνα με την διαδικασία της κρουαζιέρας.
4.Επανασχεδιασμός επέκτασης τουριστικής περιόδου, με κυρίαρχη ιδέα, την διάχυση του τουριστικού ρεύματος, χρονικά.
Εδώ, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι το τουριστικό προϊόν , που θα μπορούσαμε να πούμε ότι φέρνει μαζικότητα στη χώρα μας, ήταν και εξακολουθεί (λαθεμένα κατά την άποψή μου) να είναι «ήλιος και θάλασσα». Όμως είναι αυτό το προϊόν της Σαντορίνης; Ή μήπως είναι το γεωλογικό θαύμα με την μοναδική καλδέρα, οι αρχαιότητες, τα καστέλια, οι πανέμορφοι οικισμοί με την εξαιρετική λαϊκή αρχιτεκτονική τους ( ατελείωτος ο κατάλογος ).
Αυτή πρέπει να είναι η κατεύθυνσή μας!”.