Στο πλαίσιο της από 3/7/2024 ανακοίνωσης για την διενέργεια δημόσιας διαβούλευσης για το «Νέο Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Τουρισμό» και τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, θα θέλαμε δια της παρούσας επιστολής να διατυπώσουμε τα ακόλουθα σχόλια:
Καθώς το νέο πλαίσιο, που δόθηκε σε δημόσια διαβούλευση από τα υπουργεία Περιβάλλοντος και Τουρισμού έως τις 15 Σεπτεμβρίου είναι ουσιαστικά η πρώτη σχετική θεσμοθέτηση που πρόκειται να ισχύσει, καθώς τα προηγούμενα δύο πλαίσια (2009 και 2013) έχουν ακυρωθεί από το Συμβούλιο της Επικρατείας, θεωρούμε πρώτιστα ότι, αν και ο χρόνος της διαβούλευσης υπερκαλύπτει τη νομικά προβλεπόμενη προθεσμία των 35 ημερών, η προετοιμασία των ενδιαφερόμενων και άμεσα εμπλεκόμενων φορέων ιδιαίτερα για τον νομό μας απαιτεί μεγαλύτερο διάστημα και εξειδικευμένες γνώσεις ώστε να συνδράμουν ουσιαστικά με τις απόψεις τους.
Αντιλαμβανόμαστε πλήρως τη σημαντικότητα και αναγκαιότητα μιας τέτοιας θεσμοθέτησης πλην όμως η χρονική στιγμή (μεσούσης της θερινής τουριστικής περιόδου) και η έλλειψη ενημέρωσης αναφορικά με τα στοιχεία και τις μελέτες που χρησιμοποιήθηκαν, μας προβληματίζουν ως προς τη τεκμηριωμένη μας θέση για τη διαμορφωμένη κατηγοριοποίηση με βάσει τη χωρική διάρθρωση των τουριστικών καταλυμάτων.
Το νέο χωροταξικό χωρίζει την επικράτεια σε πέντε κατηγορίες, ανάλογα με την τουριστική ανάπτυξη. Να σημειωθεί ότι η κατηγοριοποίηση γίνεται μόνο στη βάση της σχέσης τουριστικών κλινών προς μόνιμο πληθυσμό, χωρίς δηλαδή να συνυπολογίζονται οι βραχυχρόνιες μισθώσεις τύπου Airbnb ως επιβαρυντικός παράγοντας. Δεν λαμβάνει υπόψη ότι όλοι οι τουριστικοί προορισμοί πάνω από όλα είναι τόποι και αστικές και περιαστικές αναπτύξεις που διαβιούν μόνιμοι κάτοικοι και ο αρχικός σχεδιασμός των υποδομών τους είχε γίνει για τον σκοπό αυτό. Σε κάθε τουριστική περιοχή υφίσταται εμπορική δραστηριότητα στην καθημερινή λειτουργία της (για εξυπηρέτηση μονίμων κατοίκων και τουριστών) την οποία φαίνεται ότι δεν την λαμβάνει υπόψη του το σχέδιο.
Το σχέδιο επίσης δεν φαίνεται να λαμβάνει υπόψη τα θέματα διαχείρισης της έντονης εποχικής συγκέντρωσης ροών και βιωσιμότητας σύμφωνα με τη φέρουσα ικανότητα του κάθε νησιού όπως ζητούν όλες οι τοπικές κοινωνίες. Ειδικότερα στο πλαίσιο αυτό, συνυπογράφουμε το αίτημα του Εμποροεπαγγελματικού Σύλλογου Θήρας για καταγραφή της φέρουσας ικανότητας των επιχειρήσεων για την εύρυθμη λειτουργία τους.
Ουσιαστικά βλέπουμε πως δεν καλύπτονται οι ιδιαιτερότητες των Κυκλάδων και αισθανόμαστε πως δεν έχει μελετηθεί σωστά η περιοχή μας με τις διαφορετικές ταχύτητες τουριστικής ανάπτυξης. Χαρακτηριστικά παραδείγματα η ένταξη της Ερμούπολης και της νότιας Τήνου στη κατηγορία Περιοχές Ελέγχου. Επίσης η άγονη βόρεια Σύρος χαρακτηρίζεται σαν αναπτυσσόμενη περιοχή χωρίς κάποιο σκεπτικό ή λογική. Μια περιοχή χαρακτηρίζεται αναπτυσσόμενη τουριστικά όταν ήδη διαθέτει τουριστική λειτουργία κάποιου έστω βαθμού, διαθέτει δημόσιες και τουριστικές υποδομές, κλπ. Αλλά και για τις κατεξοχήν Περιοχές Ελέγχου όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη δεν έχει μελετηθεί σε βάθος ένα πλαίσιο που να λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες των εμβληματικών αυτών προορισμών σε σχέση με την τουριστική τους ανάπτυξη και τα όσα προβλήματα αντιμετωπίζουν συνολικά. Αντίθετα κύριο χαρακτηριστικό του νέου πλαισίου είναι η προώθηση των μεγάλων τουριστικών εγκαταστάσεων, οι οποίες ουσιαστικά επιτρέπονται παντού, ακόμη και σε προστατευόμενες περιοχές και ακατοίκητες νησίδες.
Επιπρόσθετα οι περιορισμοί δημιουργίας νέων εγκαταστάσεων/χρήσεων μη συμβατών με την τουριστική δραστηριότητα στις εκτός σχεδίου περιοχές δεν επιτρέπει την ισόρροπη ανάπτυξη των οικονομικών δραστηριοτήτων και τη σύνδεση των παραγωγικών δομών στη κατεύθυνση της ικανοποίησης των αναγκών της τοπικής κοινωνίας αλλά και του εμπλουτισμού της τουριστικής ταυτότητας του κάθε τόπου.
Την ίδια ώρα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζητά την ανάπτυξη ενός βιώσιμου μοντέλου για τον τουριστικό τομέα στην Ελλάδα, υποστηρίζοντας ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει σαφής έλλειψη, οράματος και στρατηγικής. Κατά την γνώμη μας πρέπει σε όλα τα νησιά των Κυκλάδων να υπάρχουν οι προϋποθέσεις για να αναπτυχθεί ένα ισορροπημένο μίγμα ποιοτικών υπηρεσιών αναλόγως των δημόσιων και ιδιωτικών υποδομών που υπάρχουν δίνοντας την ευκαιρία στην ελεύθερη αγορά να διαμορφώσει το τελικό προφίλ (προσφορά και ζήτηση) με σαφείς κανόνες ελέγχου.
Συμπερασματικά, θεωρώντας ότι όλη η χώρα μπορεί να είναι δεκτική τουριστικής ανάπτυξης σε κάποιο βαθμό, ενισχύεται η λανθασμένη πολιτική και πρακτική της μονοκαλλιέργειας ενώ θα πρέπει να βασιστεί στην ανάγκη εκσυγχρονισμού και δημιουργίας δημόσιων υποδομών ειδικά για το άμεσο μέλλον με απαντήσεις στην κλιματική αλλαγή και το ενεργειακό μοντέλο της χώρας προστατεύοντας έτσι τους φυσικούς πόρους όσο και το ίδιο τελικά το τουριστικό προϊόν.
Σε συνέχεια της υπ’αριθμ. πρωτοκόλλου 6214/13-09-2024 επιστολής μας θεωρούμε χρήσιμο να επανεξεταστεί η πληρότητα των στοιχείων των επιστημονικών μελετών που χρησιμοποιήθηκαν και να εμπλουτιστούν με νέα επικαιροποιημένα και τεκμηριωμένα δεδομένα, όπου είναι απαραίτητο. Για τους ανωτέρω λόγους η δοθείσα παράταση των 10 ημερών στη διαβούλευση κρίνεται μικρή. Παρακαλούμε όπως εξετάστε την πιθανότητα παράτασης της προθεσμίας λήξης της διαβούλευσης κατά τουλάχιστον 2 μήνες προκειμένου οι εμπλεκόμενοι φορείς να ολοκληρώσουν την υποβολή προτάσεων”.