ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ ΚΑΙ ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΑ- ΑΠΟ ΤΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΩΣ ΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ

Δημήτρης Πράσσος

8 μήνες ago

Μια ταξιδιάρικη έρευνα

Με αφορμή τις συζητήσεις για την σκέψη ή απόφαση εταιρείας κρουαζιερόπλοιων να παρακάμψει τη Σαντορίνη, μια μικρή αναδρομή στην σύνδεση του νησιού, με την Κρουαζιέρα και την “Κρουαζιέρα”.

Η Κρουαζιέρα ή περίπλους ή περιήγηση, όπως αποδίδεται στα ελληνικά ο -εξελληνισμένος, πια- διεθνής όρος, έχει μια μακρά και ιδιότυπη σχέση με τη Σαντορίνη.

Σύμφωνα με το μύθο, το νησί οφείλει τη δημιουργία του σε ένα συμβάν της πρώτης καταγεγραμμένης “κρουαζιέρας” στα χρονικά.

Οφείλει επίσης την εκτενέστερη περιγραφή της στα χρονικά, στον περίπλου, ενός από τους μεγαλύτερους γεωγράφους, όλων των εποχών.

Και ακόμα, οφείλει το σύγχρονο όνομά της, σε ένα επίσης πολυμαθέστατο περιηγητή της εποχής του Μεσαίωνα.

Κρουαζιέρα- περιήγηση & Σαντορίνη, στο μύθο, την ιστορία και τη σύγχρονη πραγματικότητα.

ΜΙΑ ΜΥΘΙΚΗ “ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΑ” ΚΑΙ Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ

Σύμφωνα με τον Απολλώνιο τον Ρόδιο και άλλες πηγές, η Αργώ με τον Ιάσονα και τους συντρόφους του, κατευθυνόμενη από τη Λιβύη προς το Βορρά, έπεσε σε τρομερή θαλασσοταραχή και βαθύ σκοτάδι, που προκάλεσε ο θυμωμένος Ποσειδώνας.

Τότε προσευχήθηκαν στο θεό Απόλλωνα που τους άναψε ένα φως σε ένα μικροσκοπικό νησί όπου και προσορμίστηκαν. Το ονόμασαν Ανάφη, εκ του “αναφαίνω”- λάμπω, φέγγω, ανάβω φως.

Το πρώτο βράδυ, ο Αργοναύτης Εύφημος, είδε ένα παράξενο όνειρο και ξύπνησε κρατώντας ένα βότσαλο στα χέρια.

Τότε ο Ιάσων που είχε διδαχτεί τη μαγεία από τον Έκατο, τον συμβούλεψε να το πετάξει στη θάλασσα.

Αυτό και έκανε. Στο σημείο που έπεσε το βότσαλο, αναδύθηκε ένα νησί που θαμπωμένοι οι Αργοναύτες, ονόμασαν “Καλλίστη”- πανέμορφη.

Η Μήδεια προφήτεψε μάλιστα, πως μετά από 17 γενιές, άνθρωποι από αυτό το νησί θα εποίκιζαν τη Λιβύη, από όπου η Αργώ είχε μόλις σωθεί χάρις στον Τρίτωνα και τις τρεις θυγατέρες του.

«Μεγαλάν πολίων ματρόπολιν Θήραν γενέσθαι», γράφει ο Απολλώνιος.

–

Η “ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΑ” ΤΟΥ ΣΤΡΑΒΩΝΟΣ ΚΑΙ Η ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ

Σε ένα περιηγητή- επισκέπτη κρουαζιέρας- χρωστάει όμως η Σαντορίνη και την λεπτομερέστερη αρχαία περιγραφή της.

Πρόκειται για τον Στράβωνα, Έλληνα λόγιο από τον Πόντο, που έζησε από το 64 π.Χ. έως το 24 μ.Χ.

Η μεγάλη περιήγηση, ο περίπλους του, έδωσε το περίφημο έργο “Γεωγραφικά”, όπου μεταξύ άλλων, περιγράφει και την ανάδυση της Νήσου Ιεράς -σημερινή Καμένη- στη Θήρα. “Το νησί που γεννήθηκε κατά τη διάρκειά της ηφαιστειακής έκρηξης του 197 π.Χ, αναδύθηκε σταδιακά σαν να το σηκώναν με μοχλό», περιγράφει, ενώ σε άλλο σημείο, γράφει:

–

ΠΩΣ Η ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ ΠΗΡΕ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΗΣ ΑΠΟ ΜΙΑ “ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΑ”

Σε μια κρουαζιέρα, περιήγηση ή περίπλου, χρωστά όμως το νησί και το σύγχρονο όνομά του: Σαντορίνη. Το έδωσε ο Άραβας λόγιος Abu Abd Allah Muhammad al-Idrisi al-Qurtubi al-Hasani al-Sabti, ή απλά Al Idrisi, που γεννήθηκε το 1100 στη Θέουτα του Μαρόκου και δημιούργησε για λογαριασμό του βασιλιά της Σικελίας Ρογήρου του Δεύτερου, ένα λεπτομερή χάρτη της Μεσογείου γνωστό στους ερευνητές ως “Tabula Rogeriana”.

Φτάνοντας στη Θήρα, ο Άραβας περιηγητής την περιέγραψε ως το “νησί της Αγίας (Σάντα) Ειρήνη”. Οι ερευνητές ερίζουν στο αν εννοούσε το Ναό της Αγίας Ειρήνης στη Θηρασία, ή τον ομώνυμο πρωτοχριστιανικό στην Περίσσα. Όπως και να έχει, οι Σταυροφόροι κατακτητές των νησιών μετά το 1204, βρήκαν πιο ευκολοπρόφερτο το όνομα Σαντορίνη από το Θήρα και το υιοθέτησαν.

Ο Al Idrisi, έκανε κάτι ακόμα αξιοσημείωτο. Ήταν εκείνος, που βασιζόμενος σε επιστημονικά δεδομένα, επιχείρησε να μετρήσει την περίμετρο (μεσημβρινό) της γης. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του και σε αναγωγή με το σύγχρονο μετρικό σύστημα θα ήταν 37.000 χιλιόμετρα. Ένα σφάλμα της τάξης του 10%. Ωστόσο, 13 αιώνες πριν, ένας Θηραίος κατά την απώτατη καταγωγή, ο Ερατοσθένης ο Κυρηναίος (276-194 π.Χ) ήταν ακριβέστερος στον υπολογισμό του. (Το “Θηραίος”, προκύπτει από το γεγονός πως ο διευθυντής της περίφημης Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας καταγόταν από την Κυρήνη, Θηραϊκή αποικία στη Λιβύη. Αυτή η διασταλτική γενεαλογική επαγωγή, ακολουθεί τον συλλογισμό ενός άλλου θαυμάσιου τέκνου της Κυρήνης, του Συνέσιου (370 ή 373- 414 μ.Χ που επαιρόταν πως ήταν Λακεδαίμων επειδή οι πρόγονοί του ήταν από τη Θήρα και αυτοί με τη σειρά τους από τη Σπάρτη).

Ο Ερατοσθένης, χρησιμοποίησε το γεγονός πως στην Συήνη (σημερινό Ασουάν) το μεσημέρι του θερινού ηλιοστασίου, ο ήλιος καθρεφτιζόταν σε ένα πηγάδι απόλυτα κάθετα. Η πόλη απείχε μόλις 20 χιλιόμετρα από τον Ισημερινό και τη μέρα εκείνη, ο Ερατοσθένης κάρφωσε ένα ραβδί στην άμμο της Αλεξάνδρειας και μέτρησε τη γωνία της σκιάς που δημιουργούσε. Τη βρήκε 7,2 μοίρες και εν συνεχεία επαγγελματίες βαδιστές μέτρησαν την απόσταση Αλεξάνδρειας -Ασουάν την προσδιόρισαν στα 5.000 στάδια ( το αλεξανδρινό στάδιο, αντιστοιχεί κατά προσέγγιση στα 158 μέτρα) και συνολικά ο μεσημβρινός κατά τον Ερατοσθένη υπολογίζεται στα περίπου 250.000 στάδια, δηλαδή 39.690 χιλιόμετρα. Γεγονός εντυπωσιακό, καθώς οι Μεσέν και Ντελάμπρ που κατ’ εντολήν του Επαναστατικού Διευθυντηρίου το 1791, την όρισαν στα 40.000 χιλιόμετρα και οι σύγχρονες μετρήσεις 40.007,86 (!).

Ο περίφημος χάρτης tabularogeriana

–

Η ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ ΚΑΙ ΟΙ ΒΑΣΙΛΙΚΟΙ ΚΗΠΟΙ ΤΩΝ ΒΕΡΣΑΛΙΩΝ

Επόμενος Περιηγητής, που κατά την επιστημονική του κρουαζιέρα, έμεινε, θαύμασε και περιέγραψε τη Σαντορίνη είναι ο Joseph Pitton de Tournefort, ο οποίος κατ εντολήν του αυτοκράτορα Λουδοβίκου ΙΔ΄ πραγματοποίησε ένα ταξίδι στη Μεσόγειο και την Εγγύς Ανατολή, προκειμένου να ανακαλύψει νέα φυτά για τους περίφημους βασιλικούς κήπους των Βερσαλιών.

Από το πολύκροτο έργο του, Relation d’un voyage du Levant – Εντυπώσεις από ένα ταξίδι στο Λεβάντε (δηλαδή την Εγγύς Ανατολή), ξεχωρίζουν οι επιστολές-ανταποκρίσεις του, που δίνουν πολύτιμες πληροφορίες για τη Σαντορίνη.

–

—

ΟΙ ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΕΣ ΤΩΝ ΤΖΕΝΤΛΕΜΕΝ ΣΤΗ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ

Οι κρουαζιέρες που είχαν ως αποκλειστικό στόχο την αναψυχή των πλουσίων της εποχής, φαίνεται όμως να ξεκινούν τον 19ο αιώνα. Το 1870 το περιοδικό της εποχής “Gentlemans Journal” μάλιστα, δημοσιεύει και τον πρώτο γνωστό τουριστικό οδηγό της Σαντορίνης, περιλαμβάνοντας κυρίως ιστορικά και γεωλογικά στοιχεία.

Πληρέστερο ως οδηγός, που μάλιστα αυτοπροσδιορίζεται ως “ταξιδιωτικός οδηγός τσέπης” είναι το “Handbook for Travellers in Greece” που η τέταρτη έκδοσή του, συμπληρωμένη, αναθεωρημένη και διορθωμένη έγινε το 1872 από τον Λονδρέζο John Murray και περιλαμβάνει χάρτες, εικόνες, αλλά και λεπτομερέστατες περιγραφές, με ειδική και εκτενή αναφορά στη Σαντορίνη.

–

ΤΟ “ΠΑΤΡΙΣ ΙΙ” ΚΑΙ Ο ΛΕ ΚΟPΜΠΥΖΙΕ

Λε Κορμπυζιέ

Μια ακόμα αξιοσημείωτη κρουαζιέρα, που έμελλε να αλλάξει την ιστορία της παγκόσμιας Αρχιτεκτονικής, πραγματοποιήθηκε από τις 5 έως τις 8 Αυγούστου 1933, με το πλοίο της Εταιρείας Εμπειρίκου “Πατρίς ΙΙ”.

Ανάμεσα στους διάσημους επιβάτες οι οποίοι συμμετείχαν στο 4ο Συνέδριο Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής (CIAM), ήταν και ο περίφημος Le Corbusier. Η Κρουαζιέρα, είχε ως σταθμό και τη Σαντορίνη, και η πλειονότητα των ερευνητών, θεωρεί πως από την αρχιτεκτονική του νησιού, εμπνεύστηκε ο μέγας Ελβετός το αξεπέραστο στυλ δόμησης που σημάδεψε τη σύγχρονη αρχιτεκτονική.

Το θρυλικό ταξίδι του Λε Κορμπυζιέ, κατέγραψε σε φιλμ ο πολυσχιδής Ούγγρος καλλιτέχνης Λάσλο Μοχόλυ-Νάγκι και αποσπάσματά του μπορείτε να δείτε στο επίσημο Κανάλι Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, όπου παρουσιάζεται μια θαυμάσια δουλειά για την επιρροή της Σαντορίνης στον Γαλλο-Ελβετό πρωτοπόρο της σύγχρονης αρχιτεκτονικής.

Μια ακόμα αμυδρή και φευγαλέα σύναψη του Λε Κορμπυζιέ με τη Σαντορίνη, ακούει στο όνομα Κωνσταντίνος Ανδρέου. Ήταν ο άνθρωπος που έφτιαχνε τις μακέτες των τολμηρών σχεδίων του και ο αρχιτέκτονας τον εμπιστευόταν τόσο πολύ που τον ονόμαζε mon grecque ( ο δικός μου Έλληνας). Ο Ανδρέου, ζωγράφος και γλύπτης ο ίδιος, ήταν στενός φίλος με τον αείμνηστο γιατρό Ευάγγελο Μπελώνια και είχε πραγματοποιήσει έκθεση στο Μπελλώνειο Πολιτιστικό Κέντρο. Μετά την ολοκλήρωσή της, δώρισε στο Ίδρυμα το θαυμάσιο γλυπτό με τις μαθήτριες, που κοσμεί το φουαγιέ.

–

Η ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΑ ΤΩΝ ΕΣΤΕΜΜΕΝΩΝ

Πρόκειται για την ίσως διασημότερη κρουαζιέρα της σύγχρονης εποχής. Έμεινε στα χρονικά, ως η “κρουαζιέρα των εστεμμένων”. Το Σάββατο 21 Αυγούστου 1954, απέπλευσε από την Μασσαλία το επιβατηγό ατμόπλοιο «Αγαμέμνων» με τους πρώτους από τους εκατό περίπου Βασιλείς, Πρίγκιπες και Πριγκίπισσες, που ήσαν προσκεκλημένοι των Ελλήνων Βασιλέων Παύλου και Φρειδερίκης για μια κρουαζιέρα 11 ημερών στις ακτές και τα νησιά της Ελλάδος που θα κόστιζε 1.000 στερλίνες τη μέρα. Ξεκινούσε από τη Νάπολη της Ιταλίας και η ρότα του ήταν: Κέρκυρα, Κατάκολο (επίσκεψη στην Ολυμπία), Κρήτη – Ηράκλειο (επίσκεψη στην Κνωσό), Ρόδος, Σαντορίνη, Δήλος, Μύκονος, Σκιάθος, Σούνιο-Αθήνα (και επίσκεψη στο Τατόι), Μυκήνες- Επίδαυρος, Ιτέα (επίσκεψη στους Δελφούς), Κέρκυρα, Νάπολη.

Στις 27 Αυγούστου, το “Αγαμέμνων” κατευθύνθηκε προς τη Σαντορίνη, όπου είχαν στολιστεί 94 γαϊδουράκια για την μετάβαση των εστεμμένων στην πόλη. Παρέμειναν ένα δίωρο στα Φηρά και το Αρχαιολογικό Μουσείο με τα ευρήματα του Hiller von Gaertringen και αργότερα στο διακοσίων ετών σπίτι του Δημάρχου. “Στη μία το μεσημέρι, οι Βασιλικοί ταξιδιώτες μετέβησαν στην Περίσα, όπου από την εξέδρα που είχε στηθεί ειδικά για αυτούς χαιρέτησαν το συγκεντρωμένο πλήθος και επιβιβάστηκαν σε βενζινάκατο προκειμένου να πάνε να κολυμπήσουν”.

Εκείνη η κρουαζιέρα, που κατ’ ουσίαν ήταν ένα 11μερο προξενιό εν πλω, των γαλαζοαίματων, προβλήθηκε στα επίκαιρα των ευρωπαϊκών καναλιών, και ένα μικρό δείγμα βρίσκεται ΕΔΩ

–

«Το Ηφαίστειο της Θήρας και ο κόσμος του Αιγαίου» εν πλω

Σπυρίδων Μαρινάτος

Μια ακόμα θρυλική “κρουαζιέρα”, εντελώς διαφορετική από τα βασιλικά παντρολογήματα, έγινε 15 χρόνια αργότερα. Το 1969 και ενώ τα ευρήματα στο Ακρωτήρι, διαδέχονται το ένα το άλλο, πραγματοποιείται ένα παγκόσμιας εμβέλειας επιστημονικό γεγονός, από τα πρώτα που έθεσαν τις βάσεις τις «Διεπιστημονικότητας». Πρόκειται για το συνέδριο «Το Ηφαίστειο της Θήρας και ο κόσμος του Αιγαίου» που πραγματοποιήθηκε εν πλω, στο σκάφος «Κνωσός», με εμπνευστή και διοργανωτή τον Σπυρίδωνα Μαρινάτο.

Πρόεδρος της Εκτελεστικής Επιτροπής ήταν ο νεαρός τότε- Πέτρος Μάρκου Νομικός, ενώ δημοσιογραφικά το κάλυπτε ο -επίσης νεαρότατος – Διευθυντής των «Θηραϊκών Νέων» κ. Εμμανουήλ Λιγνός. « Βρέθηκα ανάμεσα στην πνευματική αφρόκρεμα του πλανήτη. “Οι κορυφαίοι κάθε επιστημονικού κλάδου, ήταν εκεί» θυμάται με δέος ο κ. Λιγνός. Αρχαιολόγοι, Ηφαιστειολόγοι, Γεωλόγοι, Σεισμολόγοι, Βοτανολόγοι και διαπρεπείς εκπρόσωποι πολλών επιστημονικών τομέων για μια ολόκληρη εβδομάδα (16-22 Σεπτεμβρίου) συζητούσαν και έκαναν εισηγήσεις για ένα και μόνο θέμα: Το Ηφαίστειο της Σαντορίνης.

–

Η Μις Σαντορίνη, η ακμή και η μαζικοποίηση

H Βίβιαν Ρέντινγκ, στα 20 της έγινε “Μις Σαντορίνη”.

Ένα ακόμα χαρακτηριστικό ταξίδι που ίσως δεν ήταν Κρουαζιέρα, αλλά νησιωτική περιήγηση, έγινε στις αρχές της δεκαετίας του ’70. Οι τοπικές αρχές, για να γιορτάσουν το γεγονός, διοργάνωσαν μάλιστα και καλλιστεία. Την διοργάνωση, έκανε στο πλαίσιο της “Γιορτής Κρασιού”, ο ιδρυτής του Πανθηραϊκού, νεαρός τότε Αρτέμης Μητροπίας, που αργότερα διετέλεσε Δήμαρχος Θήρας. Το σκήπτρο δόθηκε σε μια 20χρονη όμορφη κοπέλα από το Λουξεμβούργο. Το όνομά της Viviane Reding. Ήταν αυτή που διετέλεσε επί σειρά ετών Επίτροπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και Αντιπρόεδρος σε μια πολιτική πορεία που κράτησε από το 1981 έως το 2018. Ο Μανόλης Λιγνός, Εκδότης-Διευθυντής των “Θηραϊκών Νέων”, επιμένει πάντως πως ο τίτλος δόθηκε χαριστικά στη Ρέντινγκ, καθώς ομορφότερη όλων ήταν μια κοπέλα από τον Καρτεράδο.

Το ενδιαφέρον για τις κρουαζιέρες γνώρισε μεγάλη άνθιση στις επόμενες δεκαετίες. Όπως αφηγούνται οι παλαιότεροι, η άφιξη ενός κρουαζιερόπλοιου, ήταν κάτι σα γιορτή στο νησί. Ελλείψει επαρκούς δημόσιου φωτισμού μάλιστα, τα ρυμίδια της καλντέρας φωταγωγούνταν με φλεγόμενα κονσερβοκούτια που περιείχαν πετρέλαιο και στουπί. Οι δε συναλλαγματικές ισοτιμίες ήταν τόσο συντριπτικές, που οι πλούσιοι Αμερικανοί “σήκωναν” κυριολεκτικά τα μαγαζιά με τα αναμνηστικά, ενώ ο περίφημος “Δρόμος του Χρυσού” γνώρισε μέρες δόξας και πλούτου.

Όλα αυτά, μέχρι την αρχή της νέας χιλιετίας, περίπου. Τότε άρχισε μια δραστική μεταβολή του κλάδου. Μέχρι τότε, ήταν προνόμιο λίγων και αποτελούσε την επιτομή της πολυτελούς ταξιδιωτικής εμπειρίας. Οι εταιρείες, από τα πρώτα “πλωτά χωριά”, άρχισαν να χτίζουν ολόκληρες ταξιδιάρικες πόλεις. Το κόστος έπεσε και πλέον μια εβδομάδα σε μια τέτοια πόλη, κοστίζει πολύ λιγότερο από το αντίστοιχο διάστημα παραμονής σε ένα κατάλυμα της στεριάς. Και το ταξίδι, δεν περιλαμβάνει μόνο τη διαμονή σε μια καμπίνα, ένα γεύμα και μια βόλτα στο κατάστρωμα. Καζίνα, θεάματα, πισίνες, θεματικά εστιατόρια ακόμα και κινηματογράφοι είναι διαθέσιμα στους ταξιδιώτες.

Η εποχή του “Love Boat” πέρασε και στην “Κρουαζιέρα στο Νείλο”, δεν πρόκειται να επιβιβαστεί ο Ηρακλής Πουαρό.

Save