Ο ΣΕΙΣΜΟΣ ΤΟΥ 1956-ΜΕΡΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 

 

«Τετραήμερη δοκιμασία: μια αλλόφρων ελληνίδα μητέρα, τραβάει τα μαλλιά της, την ώρα που νοσοκόμες του Ερυθρού Σταυρού περιθάλπουν τον τετράχρονο γιό της που επέζησε θαμμένος στα χαλάσματα του σπιτιού του, στο καθημαγμένο από το σεισμό νησί της Σαντορίνης, στο Αιγαίο Πέλαγος, προτού τον ανακαλύψουν οι διασώστες». Η ανταπόκριση του Associated Press που αναδημοσιεύτηκε στις περισσότερες αγγλόφωνες εφημερίδες του κόσμου, ήταν μάλλον μια από αυτές που χαρακτήρισαν ανάγλυφα την οδύνη που έζησε η Σαντορίνη στον σεισμό του 1956.

 

Σαντορίνη. Σάββατο 9 Ιουλίου1956. Χάραμα. Οι ξωμάχοι του κάμπου έχουν αρχίσει να ετοιμάζονται για μια ακόμα μέρα μόχθου στον κάμπο. Το μάζεμα της μικρόκαρπης τομάτας και ο θέρος του κριθαριού, βρίσκονται στο απόγειό τους. Ολόκληρες οικογένειες, παιδιά πέντε χρονών, μανάδες, πατεράδες, παππούδες ετοιμάζονται για μια ακόμα σκληρή μέρα κάτω από τον καυτό ήλιο.

Ώρα 5 και 12 το πρωί. Η γη αρχίζει να σείεται με ένα βουητό. Σπίτια και καμπαναριά εκκλησιών, αρχίζουν να καταρρέουν με κρότο. Σε κάποια χωριά, όπως η Μέσα Γωνιά, το Μεγαλοχώρι, η Μεσαριά και τα Φηρά, η καταστροφή ήταν τεράστια. Ο απολογισμός ήταν τραγικός. Μέσα σε ελάχιστα λεπτά, είχαν χάσει τη ζωή τους 48 άνθρωποι. Στη Μεσαριά, η Αντωνία, η Ειρήνη, η Σπυριδούλα και ο Γιάννης, ανήλικα παιδιά του Τομάζου Αλεφραγκή από την Μεσαριά άφησαν την τελευταία τους πνοή στο γκρεμισμένο σπίτι. Οικογένειες βγαίνουν αποδεκατισμένες από τα ερείπια. Η πρώτη αναφορά της Υποδιοικήσεως Χωροφυλακής Θήρας, μιλά για σαράντα οχτώ νεκρούς και 15 βαρύτατα και για πάνω από 50 ελαφρύτερα τραυματίες.

 

 

Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΥΓΚΙΝΗΣΗ

 

 

Η είδηση γίνεται αμέσως γνωστή σε όλο τον κόσμο. Αεροπλάνα «ντακότες» πετούν στο νησί για να ρίξουν τρόφιμα, φάρμακα και εφόδια. Τα πολεμικά «Αδρίας» και « Πλέσσας», σπεύδουν, ενώ κινητοποιούνται όλα τα μεταγωγικά και ελαφρά σκάφη του στόλου. Ο ελληνικός και ο διεθνής τύπος κάνουν δραματικές αναφορές στην καταστροφή. ο τότε βασιλιάς Παύλος και η Βασίλισσα Φρειδερίκη, έφτασαν μέσα σε λίγες ώρες στο νησί για να δουν από κοντά τα σημάδια της τεράστιας καταστροφής και να εμψυχώσουν τους κατοίκους. Ταυτόχρονα, ο Ερυθρός Σταυρός άρχισε να συγκεντρώνει φάρμακα, τρόφιμα και εφόδια που έφταναν στη Σαντορίνη με πλοία του Πολεμικού Ναυτικού, ενώ όσα πολεμικά σκάφη των ΗΠΑ και της Αγγλίας βρίσκονταν στη Μεσόγειο, τέθηκαν σε ετοιμότητα για να βοηθήσουν αν χρειαστεί.  Η υδροφόρος «ΟΣΣΑ» έσπευσε στη Σαντορίνη με φορτίο 400 τόνων νερού και διετάχθη να πάνε και άλλα υδροφόρα για να μεταφέρουν 1.000 τόνους νερού.

Μέσα σε αυτόν τον ορυμαγδό, εντύπωση προκαλεί στα ξένα μέσα ενημέρωσης η άρνηση της Ελλάδας να δεχτεί διεθνή βοήθεια. Ιδίως από την Αγγλία.  «Οι περήφανοι έλληνες, αρνούνται τη διεθνή βοήθεια» (Spokesman Review), ή «Είναι πολύ περήφανοι για να δεχτούν βοήθεια» (The Victoria Advocate). «Ο Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος  Καραμανλής είπε πως η Ελλάδα απέρριψε τις προσφορές βοήθειας από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Μεγάλη Βρετανία», σημειώνει  η  «Southeastern Missourian» και προσθέτει: «δήλωσε πως ενημέρωσε τον αμερικανό πρέσβη Κάβεντις Κάννον, ότι δεν υπάρχει ανάγκη βοήθειας «επειδή αυτή τη στιγμή, είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση». Αλλά γι αυτήν την ακατανόητη στάση της κυβέρνησης, την εξήγηση δίνουν οι «πολιτικοί παρατηρητές» που επικαλείται ο τύπος. «Η απόρριψη» αναφέρουν, «αναμφίβολα συνδέεται με την ελληνοβρετανική διαμάχη γύρω από το μέλλον της Κύπρου που είναι βρετανική αποικία. Η Ελλάδα υποστηρίζει σθεναρά την απαίτηση των ελληνοκυπρίων για ένωση με την Ελλάδα». Νωρίτερα τον ίδιο χρόνο, οι Εγγλέζοι, είχαν εξορίσει τον Μακάριο, ενώ στις 10 Μαΐου απαγχόνισαν τους Μιχαλάκη Καραολή και Ανδρέα Δημητρίου.

 

 

 

ΑΝΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ

 

 

Από την Βουλή ψηφίζεται ειδικό νομοσχέδιο για την ανοικοδόμηση της Θήρας και αποστέλλεται βοήθεια. Η κυβέρνηση αναθέτει στον αρχιτέκτονα Κωνσταντίνο Δεκαβάλλα την ανοικοδόμηση του νησιού. Αρχίζουν να χτίζονται με θαλασσινή άμμο οι περίφημοι θόλοι, σπίτια δημόσια κτίρια και στάβλοι. Η ΕΟΜΑ και οι εργολάβοι δουλεύουν ασταμάτητα, αλλά όχι με τους ρυθμούς που περίμεναν οι κάτοικοι. Άλλωστε τέσσερα χρόνια αργότερα κάποιοι συνεχίζουν να ζουν σε σπηλιές.

 

Από τις πρώτες μέρες μια ενδιαφέρουσα πρόταση αρχίζει να μορφοποιείται. Εμπνευστής της ο πρωτοπόρος συνεταιριστής Νικόλαος Αργυρός. «Κατά την ταπεινή μου γνώμην, πρέπει να επικρατήσει η φρόνησις, πρέπει να πνίξωμε τους συναισθηματισμούς της ανοικοδομήσεως των χωριών μας επί των ερειπίων των και να αντιμετωπίσωμεν ρεαλιστικώτερα την δημιουργηθείσα κατάστασι» σημειώνει ο ιδρυτής της Ένωσης Συνεταιρισμών Θήρας. Η πρότασή του ρηξικέλευθη: Να εγκαταλειφθούν τα 13 κατεστραμμένα χωριά και να χτιστούν τρεις σύγχρονες κωμοπόλεις των 2.500-3.000 κατοίκων, στην Περίσσα, τον Μονόλιθο και το Καμάρι.

Τελικά η πρότασή του υιοθετείται μόνο για ένα χωριό. Οι κάτοικοι της ερειπωμένης Επισκοπής Γωνιάς, εγκαθίστανται κοντά στη θάλασσα δημιουργώντας το σημερινό Καμάρι.