ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΗ ΜΑΝΤΟΥΣΗ
Μαντούσης Γρηγόρης, Ταξίαρχος ε.α Ελληνικής Αστυνομίας
Στην Αθηναϊκή Πολιτεία βρίσκουμε τα πρώτα σπέρματα κοινωνικού κράτους στην ιστορία, αφού αναγνωρίζονται έστω και στοιχειωδώς υποχρεώσεις της απέναντι στους αναπήρους και υπάρχει το ενδιαφέρον βελτίωσης των συνθηκών ζωής τους. Έτσι, οι αδύνατοι πολίτες δεν αφήνονται στην τύχη τους ή στα χέρια ιδιωτών φιλάνθρωπων.
Η Αθηναϊκή Πολιτεία, παρέχει βοήθημα δύο οβολών την ημέρα στους φτωχούς που έχουν εισόδημα λιγότερο από τρεις μνες, καθώς και στους “ανίκανους” (ανάπηρους) προς εργασία, έπειτα όμως από έλεγχο για το πραγματικό μέγεθος του προβλήματός τους. Ακόμη, ο Σόλωνας, στους “Νόμους”του, όριζε ότι η πολιτεία οφείλει να επιδοτεί τους αναπήρους πολέμου. Τέλος, την προνοιακή αυτή αντίληψη της εποχής, αντικατοπτρίζει και ο “Περί αδυνάτου λόγος” του ρήτορα Λυσία.
Πάντως, στην Αθήνα εκείνη την εποχή, δεν περνούσαν ασχολίαστα τα όποια σωματικά ή ψυχικά ελαττώματα μπορεί να έχει κάποιος. Επί παραδείγματι τα περιπαικτικά σχόλια προς τον ρήτορα Δημοσθένη εξ αιτίας της τραυλότητας του και τα οποία μεταφέρει στο έργο του ο Πλούταρχος, αλλά και τα σχόλια των κωμικών της εποχής για το δυσανάλογο σε σχέση με το υπόλοιπο σώμα κεφάλι του Περικλή, που δημιούργησε τον Χρυσό Αιώνα.
Σε διάφορα σημεία έργων των κλασσικών χρόνων, αναδύονται περιπτώσεις όπου το ανάπηρο άτομο σπάζοντας τις προκαταλήψεις, παίζει σημαντικό ρόλο στην πολιτική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή της Πόλης και πολλές φορές, του αναγνωρίζονται ιδιαίτερες ικανότητες σοφίας ή επικοινωνίας με τους θεούς. 
Ο ανάπηρος ποιητής Τυρταίος, επεβλήθη και έγινε σημαντικός στην Σπαρτιατική κοινωνία, που έχει ταυτιστεί με τον κοινωνικό ρατσισμό, ενώ η κορυφαία, ίσως, προσωπικότητα, των Λακεδαιμονίων, ο Αγησίλαος, αν και χωλός κατόρθωσε να αναγνωριστεί ως ο πιο επιτυχημένος βασιλιάς σε μια κοινωνία που έχει γαλουχηθεί με τον Καιάδα.
Και τέλος να μην ξεχάσουμε τον Όμηρο, που ενώ ήταν τυφλός, αποτέλεσε μια ξεχωριστή προσωπικότητα του αρχαίου μας κόσμου.
(Απάντηση σε σχόλιο δεν υπάρχει υποχρέωση της τήρησης μη στάθμευσης σε χώρο ΑΜΕΑ, όταν ο χώρος ανήκει σε εμπορικό κέντρο : ΟΥΔΕΝ).
Αφορμή για το γράφημά μου, αποτετέλεσαν διάφορες αναρτήσεις στο διαδίκτυο και στα μέσα κοινωνική δικτύωσης, για οφθαλμοφανείς καταπατήσεις των δικαιωμάτων των ΑΜΕΑ, στο νησί μας.
Ας δούμε σήμερα, πως έχουν τα πράγματα.
ΑμεΑ σημαίνει Άτομα με Αναπηρία και ΑμΕΑ σημαίνει Άτομα με ειδικές ανάγκες.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας :
Αναπηρία είναι το αποτέλεσμα οργανικών ή περιβαλλοντικών αιτίων, που δημιουργούν ένα σύνολο εμποδίων σε σημαντικές περιοχές της ζωής, όπως η αυτοεξυπηρέτηση, η απασχόληση, η εκπαίδευση, η ψυχαγωγία και η γενικότερη κοινωνική συμμετοχή.
Επίσης, σύμφωνα με την απόφαση του Συμβουλίου των Υπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (απ. 93/136/ΕΟΚ), όπως αυτή αναφέρεται στην επίσημη Εφημερίδα Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (9/3/93):
ΑμεΑ είναι τα άτομα που έχουν είτε μόνιμες, είτε προσωρινές βλάβες, ανικανότητες, αδυναμίες, αναπηρίες ή συνδυασμό των παραπάνω, προερχόμενες από φυσική, ψυχική ή νοητική ανεπάρκεια. Πρόκειται για άτομα με σοβαρές ανεπάρκειες ή μειονεξίες, οι οποίες περιορίζουν ή αποκλείουν την εκτέλεση δραστηριότητας ή λειτουργίας, η οποία θεωρείται κανονική για έναν άνθρωπο.
Η κοινωνία μας, αδυνατώντας να αφουγκραστεί τις ανάγκες αυτών των ανθρώπων τους καθιστά ¨ανάπηρους¨, αποκλείοντας τους από το δικαίωμα της πλήρους συμμετοχής τους στο κοινωνικό γίγνεσθαι και τους τοποθετεί σε µια περιθωριακή θέση εξάρτησης και διάψευσης των ίσων δικαιωμάτων που δικαιούνται ως πολίτες. Έτσι η κοινωνία αδυνατώντας να καλύψει τις ανάγκες όλων των ατόμων, ανεξάρτητα από τις κινητικές τους ικανότητες και το νοητικό τους επίπεδο, τότε αυτόματα τους περιθωριοποιεί και τους στιγματίζει ως «ανάπηρους».
Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τα άτομα με ειδικές ανάγκες να πρέπει να υπερβούν πολλά εμπόδια, προκειμένου να συμμετέχουν ισότιμα στην κοινωνία, κάτι που αποτελεί και αναφαίρετο δικαίωμα τους. Οι περιορισμοί είναι πολλοί και έχουν ως σημείο αναφοράς το πρότυπο του «φυσιολογικού ατόμου» και έπονται οι αρνητικές συμπεριφορές, οι προκαταλήψεις, ο στιγματισμός αλλά και εδραιωμένες διακρίσεις οι οποίες ξεκινούν από τη μη προσβασιμότητα, την διαχωριστική εκπαίδευση μέχρι και τον εργασιακό αποκλεισμό.
Σημαντικό ρόλο στο σημείο αυτό διαδραματίζει η πολιτεία η οποία οφείλει να σχεδιάσει ένα ολοκληρωμένο σύστημα παρεμβάσεων για την καταπολέμηση των διακρίσεων εναντίον των ΑΜΕΑ σ’ όλα τα επίπεδα. Αξιοσημείωτος είναι και ρόλος της εκπαίδευσης ο οποίος μπορεί να συμβάλει ριζικά στην αλλαγή της νοοτροπίας απέναντι στα ΑΜΕΑ μέσα από το σεβασμό στη διαφορετικότητα.
Σχετικά με την προσβασιμότητα των Ατόμων με Αναπηρία, ο Νόμος 2831/2000 που αφορά «τροποποίηση των διατάξεων του ν. 1577/1985 του Γενικού Πολεοδομικού Κανονισμού και άλλων Πολεοδομικών Διατάξεων» (ΦΕΚ 140/Α/13-6-2000), στο άρθρο 28 αναφέρει ειδικές ρυθμίσεις για την εξυπηρέτηση ατόμων με ειδικές ανάγκες, ως εξής: επιβάλλεται να εξασφαλίζεται η οριζόντια και κατακόρυφη προσπέλαση από άτομα με ειδικές ανάγκες στους χώρους αυτών, στους οποίους στεγάζονται υπηρεσίες του Δημοσίου, Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου του ευρύτερου Δημόσιου τομέα, Κοινωφελείς Οργανισμοί, Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτης και δεύτερης βαθμίδας ή έχουν χρήσεις συνάθροισης κοινού, εκπαίδευσης, υγείας και κοινωνικής πρόνοιας, γραφείων και εμπορίου, καθώς επίσης και στους χώρους στάθμευσης αυτοκινήτων των κτιρίων αυτών.
:
Είδατε εσείς πουθενά στο νησί (που υιοθετεί κατά τ’ άλλα πολιτικές του είδους ” Ετος Πολιτισμού”) έστω την παραμικρή συμμόρφωση στην εθνική νομοθεσία; Πάντοτε έχω στο μυαλό μου, την περίπτωση του συμπολίτη μας που καταστράφηκε το αμαξίδιό του ( τα πόδια του δηλαδή!). Η απάντηση του δήμου μας ήταν ότι δεν θα έπρεπε να διέλθει από το καλντερίμι. Δεν γίνεται να κατασκευαστεί κάτι προσβάσιμο για αμαξίδια ΑΜΕΑ, λόγω του παραδοσιακού χαρακτήρα!.
Ερωτήματα ( δεν αναμένω απάντηση ) :
- Σε ποιό σημείο του νησιού, ο Δήμος εξασφαλίζει την προσβασιμότητα ΑΜΕΑ ( πεζοδρόμια- ράμπες, θέσεις στάθμευσης κλπ) ;
- Ο παραδοσιακός χαρακτήρας περιλαμβάνει θεόρατες επιγραφές και μάλιστα οι περισσότερες φωτιζόμενες ;
Το έχω ξαναπεί. Ο Δήμος πέραν των άλλων, οφείλει να μεριμνά και για την εκπαίδευση των δημοτών. Στον σεβασμό των συνανθρώπων μας ( πχ ράμπα στην παραλία Περίςςας), στην καθαριότητα, στην οδική ασφάλεια κλπ. Αλλά πρώτα πρέπει να εφαρμόζει ο ίδιος τα δέοντα!
Βιβλιογραφία
1.Ζώνιου – Σιδέρη Αθηνά, «Η αναγκαιότητα της ένταξης: προβληµατισµοί και προοπτικές», στο Σύγχρονες ενταξιακές προσεγγίσεις, τόµος Α’, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2004
2.Σύγγραμμα του δικηγόρου και Διδάκτορος Κοινωνικών Επιστημών Π. Κουρουμπλή με τίτλο “Το Δικαίωμα στη Διαφορά”, Εκδ. Σάκκουλα 2000.
3.Ευάγγελος Αυγουλάς, ομιλία σε συνέδριο στην Θάσο,2008.
Φοιτητής της Νομικής Σχολής Αθηνών, Μέλος της Επιτροπής Νεολαίας του Πανελληνίου Συνδέσμου Τυφλών, Μέλος της διεθνούς οργάνωσης VIEWS για νέους με προβλήματα όρασης.